گونه شبگرد مصری (Egyptian Nightjar)

نام فارسی: شبگرد مصری (شبگرد دشتی)
نام علمی: Caprimulgus aegyptius
نام انگلیسی: Egyptian Nightjar
نام‌های محلی: ترکی: چول یاپالاقی، کردی: شوان خ هله تین هی بیابان، سیستانی: شُوپرَکَ

ویژگی‌های ظاهری گونه شبگرد مصری

طول بدن شبگرد دشتی 24 تا 26 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 58 تا 68 سانتیمتر است. شبگردی متوسط جثه با بدن خاکی رنگ است و نسبت به شبگرد معمولی جثه‌ی کوچکتر و بال‌ها و دم کوتاهتری دارد. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده‌ی بالغ با سر و روتنه‌ی نخودی خاکی همراه با خال‌های تیره‌ی فراوان قابل تشخیص است. سر بزرگ و تخت و منقار بسیار کوچکی دارد که در بین پرهای بلند اطراف منقار به سختی دیده می‌شود. همچنین لکه‌ی سفیدی در دو طرف گلو دارد. زیرتنه نخودی روشن همراه با راه‌راه نامشخص است که در ناحیه‌ی شکم محو می‌شود. در پرواز پوش‎پرهای زیر بال‌ها نخودی، قاعده‌ی شاهپرهای اولیه سفید رنگ و نوک آنها تیره است. بر خلاف شبگرد معمولی فاقد لکه‌های سفید در انتهای بال‌ها و دو طرف دم است ولی در سطح زیر دم نوارهای روشنی دارد. پرنده‌ی نابالغ نسبت به بالغ‌ها بدنی روشن‌تر و خال‌های کمتری روی بدن دارد و بهترین نشانه برای تفکیک آن فقدان خال‌های سیاه روی کتف‌ها است.

ویژگی‌های زیستی شبگرد مصری

شنزارها و دشت‌های مسطح و باز واقع در نواحی بیابانی و نیمه‌بیابانی پست همراه با درختان و گیاهان پراکنده و یا مناطق رسی هموار با بوته‌های گز و یا دیگر بوته‌های کوتاه و تنک را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. پروازی شبیه به شبگرد معمولی ولی آرام‌تر و سبک‌تر دارد. اغلب از حشرات در حال پرواز به ویژه سوسک‌های بزرگ و کوچک تغذیه می‌کند.
تولید مثل: جوجه‌آوری به صورت منزوی و از اواسط اسفند آغاز می‌شود. تک همسر است و آشیانه‌اش گودی بسیار کم‌عمق و کوچک یا در فرورفتگی ردپای شترها روی زمین یا در زیر بوته‌های کوتاه است. معمولاً دو تخم بیضی تا نیمه بیضی بلند، صاف و تا حدی صیقلی، سفید تا کرم، همراه با لکه‌های قهوه‌های، زیتونی و یا خاکستری و به ابعاد 2/22 × 8/31 میلیمتر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 17 تا 18 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه‌ها حدود 30 روز طول می‌کشد. ممکن است پرنده‌ی ماده در خلال پرورش جوجه‌های حاصل از دسته‌ی تخم اول، اقدام به گذاشتن دومین دسته تخم کند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه شبگرد مصری در ایران

وضعیت این پرنده در کشور چندان مشخص نیست. احتمالاً تابستان‌گذران معمول نواحی جنوب غربی و حوضه سیستان است، هرچند به نظر می‌رسد که پراکنش وسیع‌تری داشته باشد. همچنین گزارش‌هایی از مشاهده‌ی این پرنده به صورت مهاجر عبوری پاییزه از برخی نواحی جنوبی دریای خزر و اطراف تهران موجود است.

وضعیت حفاظتی شبگرد مصری

این گونه از شبگردها در فهرست پرندگان حمایت شده جهانی و ملی قرار ندارد.

صدای پرنده شبگرد مصری

صدای این پرنده منظم و تکرار سریع «کوورر- کوورر- کوورر» است.
مشاهده در تهران (از کتاب پرویز بختیاری اگر که شامل می‌شود)
زمان حضور:
مکان مناسب تماشا:
زادآوری:

طبقه‌بندی گونه شبگرد مصری

سایر اعضای این خانواده را بشناسیم

راسته شبگرد سانان

• خانواده شبگردیان

- گونه شبگرد معمولی (شبگرد اروپایی)
- گونه شبگرد مصری (شبگرد دشتی)
- گونه شبگرد هندی
- گونه شبگرد بلوچی

Caprimulgus aegyptius 

Morphological characteristics: 24-26 cm length and 58-68 cm wingspan. A medium-sized nightjar with dusty plumage, slightly smaller than Common Nightjar C. europaeus, with shorter wing and tail. Sexes similar with no seasonal variation. Adult bird distinguishable by sandy-buff head and upperparts with dense black spots, large head, and small bill hardly noticeable among long rictal bristles. Also has white patch on side of throat, underparts pale buff with indistinct streaking which fade out on belly. In flight, under wingcoverts buff, base of primaries white and tips dark. Unlike Common Nightjar, lacks contrasting pale patches on primary-bases or tail-corners, but undersurface of wing and tail noticeably white with grey barring. Juvenile like adult but paler, upperparts without black markings and with reduced vermiculations; best distinguished by lack of black spots on scapulars.
Biological characteristics: Prefers low sand-dunes with sparse trees, scrub and herbage, or hot low-lying sandy and clayey flats with scattered tamarisks and other shrubs. Flight appears slower than in congeners. Feeds nocturnally in flight, preying entirely on insects, especially small and large beetles. Breeding starts solitary early March. Monogamous. Nest an unlined shallow scrape on ground in the open or under low bush, sometimes just a bare patch cleared of stones or within footprint of camel. Usual clutch 2 elliptical, smooth, and glossy eggs, creamy or white, marbled and blotched pale olive and grey, 31.8×22.2 mm in size. Eggs hatch after 17-18 days. Chicks semi-altricial and nidicolous. May lay a second clutch while rearing the first.
Distribution and abundance: Status uncertain. Probably a scarce summer visitor to south-western Iran and Sistan basin. Possibly more widespread than the records suggest. Recorded also on autumn passage in small numbers in Tehran area and the south Caspian region.
Conservation status: This bird is not listed in the global or national protected species.