گونه تشی Indian Crested Porcupine

نام فارسی: تشی
نام علمی : Hystrix indica
نام انگلیسی: Indian Crested Porcupine
نام‌های محلی: (اراکی: کوله تیغ نه) (بلوچی: سیکورشفی) (ترکمنی: آقلی کرفی) (ترکی: اوخ آتان) (خراسانی: برون قاره) (کردی: سوکچوری، سوچر، مهرآو) (کرمانی: سیخور) (لری: چوله، سوچر) (مازندرانی: شال تشی، پردارتشی)

ویژگی‌های ظاهری گونه تشی

طول سر و بدن تشی 70 تا 90 سانتیمتر، دم 8 تا 10 سانتیمتر، طول خار 18 تا 35 سانتیمتر است و وزن آن بین 11 تا 25 کیلوگرم است. تشی بزرگترین جونده ایران است. خارهای بلند روی بدنش و شکل خاص آن‌ها روی بدنش، او را از سایر پستانداران متمایز می‌کند. خارهای ناحیه گردن و شانه نازک و بلند است، موقعی که آن‌ها را سیخ می‌کند به شکل بادبزن در می‌آیند و حیوان بزرگتر به نظر می‌رسد. خارهای قسمت پشت، کوتاه‌تر و کمی کلف‌تر با نوارهای سیاه و زرد و خارهای ناحیه دم کوتاه و سفیدند.
دم نسبت به بدن بسیار کوتاه است. پوزه پهن و پوشیده از موهای زبر است. سبیل‌ها خیلی بلند هستند و طول آن‌ها در بالای لب تا 20 سانتیمتر می‌رسد. بدن از موهای زبر پوشیده شده است و قسمتی از این موها در پشت و پهلو‌ها و روی دم تبدیل به خار شده است. در قسمت‌های مختلف بدن موهای بسیار زبر در زیر و لابلای خارها روییده است. خارهایی گردن و شانه نازک و بلند، پشت بدن کوتاه‌تر و کلفت‌تر با نوارهای سیاه و سفید و خارهای ناحیه دم کوتاه و سفید هستند.
تشی دارای 4 انگشت در دست و 5 انگشت در پا است. معمولاً دارای مسیرهای عبور و مرور مشخصی است که به علت رفت و آمد زیاد، خاک آن سخت شده و ردپای چندانی بر جای نمی‌گذارد.

ویژگی‌های زیستی گونه تشی

حس بویایی و شنوایی قوی ولی بینایی ضعیفی دارد. تشی شبگرد است، معمولاً دیروقت از لانه خارج شده و شب‌های مهتابی کمتر دیده می‌شود. به صورت انفرادی زندگی می‌کند ولی گاهی یک گروه فامیلی کوچک در یک لانه ساکن می‌شوند (در پناهگاه حیات وحش دشت ناز 3 تشی در یک لانه مشاهده شده است) بر خلاف آنچه که شایع است تشی نمی‌تواند خارهای خود را پرت کند. در موقع احساس خطر برای بزرگ جلوه دادن خود خارها را سیخ می‌کند و خود را از پشت و یا بغل به حیوان مهاجم می‌کوبد. با این اقدام خارها به بدن حیوان مهاجم فرو می‌رود، خارهایی که از ریشه سست هستند کنده شده و در بدن حیوان مهاجم می‌ماند. در اطراف لانه تشی و مسیرهای تردد آن خارهای افتاده مشاهده می‌شود. (در پناهگاه دشت ناز، خار یک تشی به بینی گوزن زرد جوانی که از روی کنجکاوی به این حیوان نزدیک شده بود، فرو رفته و نصف آن از طرف دیگر خارج شده بوده که پس از بیهوش کردن گوزن، خار مذکور بیرون کشیده شد). گاهی اوقات در حال فرار، ناگهان می‌ایستد و باعث برخورد حیوان یا انسان مهاجم به خارها می‌گردد. خواب زمستانی واقعی ندارد ولی گاهی اوقات ممکن است چند ماه از زمستان را در لانه بماند.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

- لانه: تشی‌ها معمولاً در دره‌های تنگ، سوراخ‌های وسیع، عمیق، شکاف‌ها، سنگ‌ها، غارها، خرابه‌ها، چاه‌ها و قنوات متروکه لانه می‌سازند. در مناطق مسطح جهت لانه‌سازی، تونلی در زیر زمین ایجاد می‌کند.
- تغذیه: از تمام قسمت گیاهان تغذیه می‌کند. برای خوردن پیاز و ریشه گیاهان زمین راحفر می‌کند. چاله‌های ایجاد شده توسط این حیوان کاملاً مشخص است. تشی‌ها معمولاً برای تأمین کلسیم بدن خود و یا به منظور ساییدن دندان‌ها، شاخ و استخوان‌های حیوانات را به داخل لانه خود حمل می‌کنند. به گیاهان غده‌دار نظیر سیب زمینی علاقه زیادی دارند. علاوه بر آن تشی‌ها از میوه‌هایی نظیر خرما که زیر درختان می‌ریزد، حشرات، مهره‌داران کوچک و گاهی لاشه حیوانات تغذیه می‌کنند. تشی‌ها معمولاً چند ساعت و گاهی برای دسترسی به مواد غذایی به خصوص محصولات کشاورزی در یک شب تا 25 کیلومتر راه می‌روند.
- تولید مثل: در سال 1 بار و گاهی به طور استثنایی 2 بار تولید مثل می‌کنند. دوره آبستنی حدود 112 روز است، 1 تا4 بچه می‌زاید. بچه‌ها در موقع تولد دارای مو و چشم‌های باز هستند. تا 2 ماهگی وابسته به مادرند. در 1 سالگی بالغ می‌شوند.
- طول عمر: طول عمر تشی حدود 15سال است و طعمه‌خوار طبیعی آن پلنگ است.

زیستگاه گونه تشی

در اکثر زیستگاه‌ها اعم از جنگلی، کوهستانی، استپی و بیابانی زندگی می‌کند. گاهی نیز در حواشی باغات و اراضی کشاورزی ساکن می‌شود. تشی به غیر از مناطق شمال غربی و بیابان‌های کاملاً خشک در اکثر مناطق کشور با فراوانی به نسبت بالایی دیده می‌شود.

پراکندگی گونه تشی

پراکنش تشی در دنیا در قاره آسیاست و در ایران، در اکثر مناطق کشور به استثنای آذربایجان غربی و شرقی پراکندگی دارد.

آثار و نمایه‌های گونه تشی

- ردپا: در صورتی که بر روی خاک نرم راه برود دارای رد و اثر کاملاً مشخصی است که به واسطه پینه‌ی مرکزی بزرگ که با یک خط مشخص از پینه پشتی متمایز شده است، قابل تشخیص است. همچنین در خاک نرم اثر خارهای پشتی تشی بر روی زمین باقی میم‌ماند. اثر دست دارای 7 سانتیمتر طول و 5 سانتیمتر عرض است و اثر پا 7.5-8 سانتیمتر طول و 5 سانتیمتر عرض دارد.

- سرگین: سرگین تشی یکی از نمایه‌هاییست که معمولاً به راحتی در طبیعت در مسیرهای رفت‌وآمد آن دیده می‌شود. این سرگین کوچک است و 3 تا 5 سامتیمتر طول و حدود 1 سامنتیمتر عرض دارد. اغلب سوسیسی شکل و تیره رنگ بوده و بقایای خشک گیاه خورده شده را نیز در آن‌ها می‌توان یافت.
سرگین تشی معمولاً به صورت دسته‌ای و گاهی با تعداد بیش از 10 تکه یافت می‌شود که به صورت یکجا دفه شده است. سرگین تازه دفع شده براق است و با گذشت زمان کدر می‌شود.

- لانه: تشی حفار بسیار نیرومندی است و توانایی ایجاد سوراخ در زمین را دارد. همچنین شکاف‌ها و غارهای کوچک موجود در صخره‌ها را نیز به عنوان آشیانه انتخاب می‌کند. معمولاً در اطراف دهانه‌ی لانه تشی تیغ‌های آن که ریخته شده‌اند را می‌توان یافت.

وضعیت حفاظتی گونه تشی

مردم برخی از مناطق از گوشت تشی استفاده می‌کنند اما به دلیل شبگرد بودن، رژیم غذایی متنوع و کاهش جمعیت طعمه‌خواران طبیعی نظیر پلنگ، خطر جدی نسل این گونه را تهدید نمی‌کند. به همین دلایل در طبقه کمترین نگرانی LC در فهرست سرخ IUCN قرار دارد.

طبقه‌بندی گونه تشی

راسته جوندگان

• خانواده تشی‌ها

- گونه تشی

 Hystrix indica

External Features: HB 70-90 cm, T 8-10 cm, S 18 to 35 cm, and W 11-25 kg. Indian Crested Porcupine is the largest rodent in Iran. Long spines that cover the body, give a particular distinctive morphology to the animal which is unique among rodents. Tail length is quite short. Muzzle is broad and covered with rough hairs. Vibrissae are very long and sometimes reach 20 cm on upper lip. The body is covered with rough hairs which partly change to spines on the back and flanks. Short and bristle-like hairs grow under and among spines in different parts of the body. Spines are slender and long on the back and shoulders, whereas, on the back are thick and short, marked with black and white bands. Spines on the tail are short and white.
Biological Features: It is nocturnal and usually emerges from its burrow only well after dark. This animal is seldom observed in nights with moonlight. It is solitary but sometimes lives in family groups. There is no actual hibernation but may stay in the burrow for few months in winter. It builds the burrow in narrow valleys, rock crevices, caves, deserted Qantas, and ruins of old houses. Porcupines excavate the soil to feed on plant roots especially preferring tuberous plants as potatoes. Fruits such as dates, insects, small vertebrates, and sometimes carcasses are eaten. Teeth, antlers and bones are carried to the burrows for gnawing that provides calcium for the body. Senses of smell and hearing are strong contrary to sight. Porcupine breeds once a year. Gestation period is 112 days and 1 to 4 young are born per litter. Longevity is about 15 years and natural predator is Leopard.
Habitat, Distribution and Abundance: Habitat includes forests, mountains, steppes, and deserts. Indian porcupine lives throughout Iran with the exception of northwestern parts of the country and true deserts with relatively high abundance.
Conservation Status: People in some areas consume porcupine flesh. However, there is no serious threat against the species because it is nocturnal and populations of its predators, such as leopards, have declined. Therefore, the species is classified as “Least Concern” (LC) by the IUCN.