گونه گرزه مار Levantine Viper
نام فارسی: گرزه مار
نام علمی: Macrovipera lebetina
نام‌های علمی مترادف: Coluber lebetinus Linnaeus, 1758
Vipera lebetina: Wall, 1908
Macrovipera lebetina:
Mcdiarmid, Campbell &Toure, 1999
نام انگلیسی: Levantine Viper
ویژگی‌های ظاهری گونه گرزه مار
طول کل بدن گرزه مار 168 سانتی‌متر و طول دم آن 20 سانتی‌متر است. رنگ بدن متفاوت و بیشتر به رنگ خاکستری روشن یا تیره یا نقره‌ای متمایل به مشکی ساده و یکنواخت یا با خال‌های متفاوت است. خال‌های گاهی به شکل دایره‌های ناقص یا کامل متمایل به قرمز آجری یا زرد زیتونی همراه با خال‌های کوچک تیره ذیذه می‌شوند.
خط پهن قهوه‌ای تیره در دو طرف گردن و به سمت قسمت پشتی چشم کشیده شده‌است. سطح پشتی بعضی نمونه‌ها به رنگ قهوه‌ای روشن یا خاکستری با خطوط قهوه‌ای تیره و لکه‌های قرمز آجری است. سطح شکمی سفید یا زرد روشن و گاهی با خال‌های مشکی و سفید است.
مردمک چشم عمودی است. فاقد زائده شاخ مانند در بالای چشم بوده و سطح روی سر توسط پولک‌های کوچک پوشیده شده است. پولک بالای چشمی به پولک‌های کوچک‌تری تجزیه شده. پولک‌های سطح پشتی تیغه‌دارند و در 23، 25 یا 27 ردیف قرار گرفته‌اند.سطح شکمی 155 تا 181 و سطح زیر دم 32 تا 54 پولک دارد. پولک مخرجی منفرد است.
کلید شناسایی گونه گرزه مار
بدون پولک بزرگ بالای چشم، دارای 23 تا 27 ردیف پولک پشتی و بیش از 1362 پولک شکمی است.
تغذیه گونه گرزه مار
این مار از پرندگان، دوزیستان و جوندگان تغذیه می‌کند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه گرزه مار
گرزه مار بزرگترین افعی ایران است، زیستگاه این مار از تنوع بالایی برخوردار است. این گونه در ارتفاعات و دامنه‌های کوهستانی، دشت‌ها، دره‌های سنگلاخی تا ارتفاع 2,000 متری با پوشش گیاهی بوته‌زار یا علف‌زار و نیز در بناهای متروکه، باغ‌ها و مزارع زندگی می‌کند. این مار در هنگام مواجه با انسان ممکن است او را تعقیب کند. گاه دیده شده است که به منظور صید پرندگان، از درخت‌ها، بوته‌ها و درختچه‌ها بالا می‌رود.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
پراکندگی گونه گرزه مار
- پراکنش در جهان: این گونه در کشورهای ترکیه، عراق، ایران، افغانستان، سوریه، لبنان، پاکستان، اردن، قبرس، الجزایر، تونس، روسیه، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، تاجیکستان، عربستان، فلسطین و هند یافت می‌شود.
- پراکنش در ایران: در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل، اصفهان، البرز، تهران، خراسان جنوبی، رضوی و شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمانشاه، کرمان، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران، مرکزی، همدان و یزد پراکندگی دارد.
زادآوری گونه گرزه مار
این گونه تخم‌گذار بوده و تا 35 تخم در تابستان می‌گذارد که اغلب تخم‌ها به نوزاد تبدیل می‌شوند.
عادات و رفتار گونه گرزه مار
گرزه مار در هنگام مواجهه با انسان ممکن است او را تعقیب کند.
وضعیت حفاظتی گونه گرزه مار
جمعیت این مار در ایران متوسط است و در سطح ملی در رده گونه‌های غیر حمایت شده‌ی عادی قرار دارد. در سطح بین‌المللی در فهرست سرخ IUCN جزء گونه‌های ارزیابی نشده NE (Not Evaluated) دسته‌بندی شده‌است.
سایر اعضای این گونه را بشناسیم
رده خزندگان
راسته اسکواماتا
زیر راسته مارها
زیرخانوداه مارهای افعی
- گونه افعی ارمنی
- گونه افعی البرزی
- گونه افعی کوهرنگی
- گونه افعی شاخدار
- گونه افعی شاخدار عربی
- گونه افعی شاخدار دم عنکبوتی
- گونه افعی لطیفی (افعی دماوندی)
- گونه گرزه مار
- گونه کُک مار
- گونه مار جعفری
زیرخانواده مارهای زنگی
- گونه افعی قفقازی
طبقه‌بندی گونه گرزه مار
Macrovipera lebetina
Family: Viperidae
Suborder: Serpentes
Exterior characteristics: Body variously colored, mostly hi light or dark grey or blackish silver, unicolor or patterned; spots sometimes solid or ocelli in brick-red or olive yellow along with darker small spots; broad dark brown stripe on each side of neck from posterior edge of eye; dorsum of some samples light brown or grey with dark brown stripes and brick-red spots extending from neck to end of tail; venter white or pale yellow and occasionally with black and white spots. Pupil vertical; no elevated projection above the eye; Head covered with small scales; supraocular broken into several small scales; dorsals keeled, in 23, 25 or 27 rows at midbody; ventrals 155 to 181; subcaudals 32 to 54; anal entire. Total length 168 cm; tail 20 cm.
Global distribution: Turkey, Iraq, Afghanistan, Syria, Lebanon, Iran, Pakistan, Jordan, Cyprus, Algeria, Tunisia, Turkey, Russia, Armenia, Azerbaijan, Turkmenistan, Kazakhstan, Tajikistan, Arabia, Palestinian and India.
Reproduction: Lays up to 35 eggs in summer.
Behavior: It may pursuit humans when faced with them.