علم تاکسونومی چیست؟

بشر از بدو پیدایش بر روی کره زمین، همواره درصدد درک بهتر طبیعت و محیط اطراف خود، به‌وسیله گذاردن نام بر روی چیزهای اطرافش بوده است. گفته می‌شود غیر بومی‌های اولیه استرالیایی باور داشتند، هیچ چیزی قبل از آن که نام داشته باشد، وجود خارجی ندارد.

یونانیان باستان همواره دنبال رده‌بندی جانداران و پدیده‌های بی‌جان برای شناسایی بهتر آن‌ها بودند.

مرتب کردن طبیعت بوسیله نام‌ها و دسته‌بندی‌ها، پایه و اساس علمی به نام تاکسونومی شد. کلمه تاکسونومی از دو بخش taxis که در زبان یونانی به معنای نظم بخشیدن و مرتب کردن و nomos به معنای قانون تشکیل یافته است. پس از آن‌که به‌وسیله علم تاکسونومی، نام یک جاندار تعیین گشت، آن را در نمودار دسته‌بندی شده‌ای به نام (Classification) قرار می‌دهند که در شاخه‌های مختلف آن، دسته‌های گونه‌ها به طور سیستماتیک مرتب شده‌اند.
ممکن است پرسیده شود علم تاکسونومی چه اهمیت و فوایدی دارد؟ علم تاکسونومی سال‌ها از علوم مهجور جهان بوده است. با این که شاید اولین قدم‌ها در این راه از زمان ارسطو برداشته شد ولی مطمئناً شروع آن به روش نوین امروزی که ما می‌شناسیم توسط کارل فون لینه دانشمند و گیاه‌شناس سوئدی در سال ۱۷۵۸ میلادی بود که با ابداع سیستم نامگذاری دو بخشی به زبان لاتین تحولی شگرف در این زمینه پدید آورد. پس می‌توان گفت علم تاکسونومی هنوز علم نوپایی محسوب می‌گردد.

به موازات پیدایش و تکامل سیستم نامگذاری بر روی موجودات زنده، علوم دیگر وابسته به زیست‌شناسی مانند حشره‌شناسی رفته رفته شکل گرفته و کامل‌تر شده با پیشرفت شاخه‌های علوم جانوری، تاکسونومی اهمیت بیشتری پیدا کرد و بتدریج از حاشیه به مرکز ثقل این علوم راه یافت.

امروزه در کشورهای پیشرفته، علم تاکسونومی از علوم پایه محسوب شده که با داشتن فصل‌های مشترک بسیاری با علومی چون بیولوژی، اکولوژی و حفاظت، ژنتیک، دیرین‌شناسی و اقلیم‌شناسی تبدیل به مقوله‌ای مستقل و بسیار پیچیده شده است.
امروزه هر جانورشناس یا گیاه‌شناسی، می‌بایست یک تاکسونومیت خبره نیز باشد. مطالعه و بررسی دقیق بر روی موجودات زنده، بدون در نظر گرفتن جایگاه علم تاکسونومی، تقریباً امری ناممکن می‌باشد، تاکسونومی تنها گذاردن نامی ساده بر روی یک موجود زنده نیست، بلکه تعیین دقیق جایگاه یک موجود زنده در نظام هماهنگ طبیعت است که تنها با در نظر گرفتن مجموعه شرایط ژنتیکی و محیطی آن میسر می‌گردد.

کاربردهای علم تاکسونومی امروزه در بخش‌های کشاورزی (اعم از محصولات جدید و آفات)، پزشکی (بیماری‌های مرتبط با جانداران)، دامپروری، زمین‌شناسی و دیرین‌شناسی، بیونیک، بیوتکنولوژی، احیاء و حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی، صنعت (تصفیه پساب کارخانجات، امحاء لکه‌های نفتی و ...) و بسیاری دیگر کاملاً واضح و کاربردی شده است.

شکل زیر نمودار رده‌بندی بندپایان را نشان می‌دهد. بندپایان به شاخه‌ای از موجودات زنده اطلاق می‌گردد که دارای اسکلت خارجی و اجزای بدن بندبند می‌باشند. حشرات یکی از رده‌های بندپایان می‌باشد، در این قسمت بیشتر با حشرات و بندپایان آشنا خواهید شد.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان