گونه افعی راده Radde’s Viper
نام فارسی: افعی راده- افعی ارمنی
نام علمی: Montivipera raddei (Boettger, 1890)
نام‌های علمی مترادف: Vipera raddei Boettger, 1890
Vipera albicornuta Nilson&Andrén, 1985
Montivipera raddei:Werning& Wolf, 2007
نام انگلیسی: Radde’s Viper
ویژگی‌های ظاهری گونه افعی ارمنی
طول کل بدن مار افعی راده 110 سانتیمتر و طول دم آن 8 سانتیمتر است. رنگ بدن خاکستری روشن تا تیره متمایل به مشکی یا قهوه‌ای تیره و همراه با خال‌های گرد یا نامنظم زرد رنگ با حاشیه تیره متمایل به مشکی در قسمت پشتی است. در قسمت خلفی سر خطوط مشکی رنگ طولی به هم پیوسته دیده می‌شود. دو خط تیره در پشت چشم تا قسمت خلفی گوشه دهان وجود دارد. دو سری خال یک‌درمیان کوچک و بزرگ با حاشیه روشن در سطح جانبی دیده می‌شود. سطح شکمی به رنگ تیره متمایل به مشکی با خال‌های ریز مشکی و سفید است.
مردمک چشم عمودی است. پولک رسترال به دو پولک در بالای پوزه متصل است. پولک بالای چشمی کشیده‌ای دارد که توسط یک ردیف پولک کوچک از چشم جدا شده است. 5 تا 8 (به ندرت 9) پولک در فاصله میان دو پولک بالای چشمی قرار گرفته‌اند. پولک‌های سطح پشتی تیغه‌دارند و در 23 ردیف قرار گرفته‌اند. دم کوتاه است و حدود 8% از طول کل جانور را شامل می‌شود. پولک‌های سطح شکمی 161 تا 185 و سطح زیر دم 25 تا 39 عدد هستند. پولک مخرجی منفرد است.
تغذیه گونه افعی ارمنی
این مار از دوزیستان و پستانداران کوچک تغذیه می‌کند.
کلید شناسایی گونه افعی ارمنی
دارای 23 پولک پشتی و بیش ذر 165 پوبک شکمی و سطح زیر دم از 34 ردیف پولک یا کمتر پوشیده شده است. دارای حد اقل 1 ردیف پولک ریز بین چشم و پولک بالای چشمی است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه افعی ارمنی
افعی راده عموماٌ در کوهستان‌های صخره‌ای با پوشش کم و تنک شده‌ی گیاهی در ارتفاع 1,000 متری زندگی می‌کند. این گونه ممکن است در مناطق صخره‌ای با پوشش جنگلی نیز یافت شود. افراد این گونه در زمستان در کنار یکدیگر جمع می‌شوند.
پراکندگی گونه افعی ارمنی
- پراکنش در جهان: در کشورهای آذربایجان، ترکیه، ارمنستان، ایران و ترکمنستان پراکندگی دارد.
- پراکنش در تهران: در آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، قزوین و گیلان یافت می‌شود.
زادآوری گونه افعی ارمنی
این مار تخم‌زنده‌زا بوده و بین 3 تا 9 نوزاد به دنیا می‌آورد. در این گونه دوران بارداری بین 140 تا 160 روز به طول می‌انجامد.
عادات و رفتار گونه افعی ارمنی
افراد این گونه در فصل زمستانی در کنار یکدیگر جمع می‌شوند. این گونه روزفعال است.
وضعیت حفاظتی گونه افعی ارمنی
این مار در ایران کمیاب است. در سطح بین‌المللی در رده NT آستانه تهدید (Near Threatened) و در سطح ملی جزء گونه‌های حمایت و حفاظت شده است.
سایر اعضای این گونه را بشناسیم
رده خزندگان
راسته اسکواماتا
زیر راسته مارها
زیرخانوداه مارهای افعی
- گونه افعی ارمنی (افعی راده)
- گونه افعی البرزی
- گونه افعی کوهرنگی
- گونه افعی شاخدار (ایرانی)
- گونه افعی شاخدار عربی
- گونه افعی شاخدار دم عنکبوتی
- گونه افعی لطیفی (افعی دماوندی)
- گونه گرزه مار
- گونه کُک مار
- گونه مار جعفری
زیرخانواده مارهای زنگی
- گونه افعی قفقازی
طبقه‌بندی گونه افعی ارمنی
Montivipera raddei
Family: Viperidae
Suborder: Serpentes
Exterior characteristics: Body light brown, dark grey or blackish grey; dorsally one row of round light, brick-red spots; laterally dark brown or black stripes; two dark brown stripes behind eye to corner of mouth and beyond; venter with small dark grey or black spots. Pupil vertical; rostral in contact with 2 scales anteriorly; elongated supraocular present, separated from eye by a row of small scales; 5 to 8 (rarely 9) scales between supraoculars; dorsal scales keeled, in 23 rows; tail relatively short, less than 8% of total length; ventrals 161 to 185; subcaudals 25 to 39; anal entire. Total length 110 cm; tail 8 cm.
Global distribution: Turkey, Armenia, Iran and Turkmenistan.
Reproduction: It is an ovoviviparous species; the female gives birth to between 3 and 9 young. The duration of pregnancy is 140 to 160 days.
Behavior: This species forms congregations during the winter.