سوپرنوا (ابر نواختر) چیست؟

سوپر نوا Supernova یا ابر نو اختر، انفجار یک ستاره است و بزرگترین انفجاریست که در فضا رخ می‌دهد.  انفجار سوپرنواها معمولاً در دیگر کهکشان‌ها اتفاق می‌افتند. با این وجود مشاهده سوپرنواها در کهکشان راه شیری مشکل است، چرا که غبار مانع دید ماست.

در سال 1604 ژوهانس کپلر آخرین سوپر‌نوای به وقوع پیوسته در کهکشان راه شیری را یافت. تلسکوپ چاندرای ناسا باقیمانده‌های سوپر نوای اخیر را کشف کرد. این سوپرنوا بیش از 100 سال پیش در کهکشان راه شیری منفجر شده بود.
سوپر نوا در صورت بروز دگرگونی در هسته یا مرکز یک ستاره به وقوع می‌پیوندد. دگرگونی می‌تواند از دو طریق مختلف باشد که نتیجه هر دو یک سوپر نوا است.

• اولین نوع سوپرنوا در سامانه ستاره دوتایی اتفاق می‌افتد. ستاره‌های دوتایی، دو ستاره هستند که دور یک مدار یکسان می‌چرخند. یکی از این ستاره‌ها (کوتوله سفید کربن – اکسیژن) ماده را از ستاره همراهش (ستاره ندیم) می‌گیرد. نهایتاً کوتوله سفید (به ستاره‌ای که نزدیک به انتهای عمر خود است و از همه یا بیشتر نیروی هسته‌ای خود استفاده کرده است و به اندازه‌ای همچون اندازه کره زمین کوچک شده است، کوتوله سفید می‌گویند) مواد زیادی را در خود انباشته می‌کند. داشتن مواد زیاد باعث منفجر شدن ستاره و به وجود آمدن سوپر نوا می‌شود.

• 

• نوع دوم سوپر نوا در اواخر عمر یک ستاره مجرد اتفاق می‌افتد. زمانی که سوخت هسته‌ای یک ستاره تمام شد برخی از مواد آن به سمت هسته جاری می‌شوند. در نهایت هسته آنچنان سنگین می‌شود که نمی‌تواند نیروی گرانشی خود را تحمل کند. هسته متلاشی می‌شود، که نتیجه آن یک انفجار بزرگ سوپر نواست.

• 

یک سوپر نوا تنها برای مدت کوتاهی شعله‌ور می‌شود، ولی می‌تواند اطلاعات زیادی را در مورد جهان برای دانشمندان بازگو کند. یک نوع سوپر نوا به دانشمندان نشان داده است در عالم پهناوری زندگی می‌کنیم که با یک نرخ فزاینده‌ای بزرگ می‌شود. علاوه بر این دانشمندان تعیین کرده‌اند که سوپر نواها نقش عمده‌ای را در پراکندگی عناصر در جهان ایفا می‌کنند. زمانی که یک ستاره منفجر می‌شود، عناصر و باقیمانده‌های خود را به فضا پرتاپ می‌کند. بسیاری از عناصری که بر روی زمین یافت می‌شوند در هسته ستارگان ساخته شده‌اند. این عناصر یک ستاره جدید، سیاره و یا هر آنچه که در کائنات وجود دارد را تشکیل می‌دهند.

دانشمندان ناسا برای جست و جو و مطالعه سوپر نواها از انواع مختلف تلسکوپ‌ها استفاده می‌کنند. بعضی از تلسکوپ‌ها برای مشاهده نور مرئی انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی دیگر اطلاعات دریافتی از اشعه‌های ایکس و گاما را ثبت می‌کنند. مشاهده اشعه ایکس توسط تلسکوپ فضایی هابِل ناسا و تلسکوپ چاندرا از سوپر نواها رصد شده است.

در ژوئن 2012 ناسا نخستین تلسکوپ مدار گرد را پرتاپ کرد که نور را در ناحیه پرانرژی طیف الکترومغناطیسی متمرکز می کند. Nu STAR چند وظیفه بر عهده دارد. بایستی در پی ستاره‌های متلاشی شده و سیاه چاله‌ها باشد. جست و جوی باقیمانده‌های سوپر نواها، دیگر وظیفه Nu STAR است. دانشمندان امیدوارند اطلاعات بیشتری در مورد چگونگی انفجار ستاره‌ها و عناصر تولید شده توسط سوپر نواها، بدست آورند.
لازم به ذکر است، خورشید یک ستاره است ولی جرم آن به اندازه‌ای نیست که منجر به سوپر نوا شود.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان