مطمئنا وقتی برای خرید لباس یا کفش تصمیم می‌گیرید، یکی از مهمترین نکته‌هایی که به آن توجه می‌کنید، انتخاب سایز مناسب خودتان است، به این دلیل که اگر خرید شما اندازه شما نباشد، عملا غیر قابل استفاده است. خرید دوچرخه هم از این موضوع مستثنا نیست. اگر تصمیم گرفته‌اید دوچرخه بخرید، اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، سایز دوچرخه است. انتخاب سایز مناسب دوچرخه به شما این امکان را می‌دهد تا رکاب‌زنی لذتبخش و ایمن داشته باشید.
حال سوال این است که سایز دوچرخه به چه معیاری گفته می‌شود و چه فاکتورهایی سایز دوچرخه را تعیین می‌کنند؛ ممکن است ابتدا با انواع جدول‌هایی که در فروشگاه‌ها در اختیار شما قرار می‎گیرد احساس سردرگمی کنید. دلیل این موضوع این است که شرکت‌های سازنده ممکن است از معیارهای متفاوتی برای سایزبندی دوچرخه‌ها استفاده کنند، بعضی از آن‌ها در سیستم متریک، بعضی با اینچ و برخی سایزهای دوچرخه را با درجه‌بندی (اسمال، مدیوم، لارج و..) طبقه‌بندی می‌کنند؛ اما اگر دقیق‌تر بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که اصول سایز بندی تمامی آن‌ها یکسان است.
ابتدا بهتر است بدانیم سایز دوچرخه، در دو قسمت اصلی دوچرخه بررسی می‌شود: سایز تنه دوچرخه و سایز چرخ‌های دوچرخه؛ ادامه به معرفی هریک خواهیم پرداخت.

تشخیص سایز تنه دوچرخه

وقتی هنگام خرید، مشاور فروش دوچرخه در فروشگاه، بر اساس قد شما سایز دوچرخه‌ی مناسب برای شما را پیشنهاد می‌کند؛ در واقع سایز تنه دوچرخه مناسب شما را در نظر گرفته است. اما چه چیزهایی سایز بدنه یک دوچرخه را تعیین می‌کند:

1. طول میله افقی در بالای بدنه دوچرخه (top tube length) که شامل فاصله افقی بین میله جلویی دوچرخه و میله عمودی که زین روی آن قرار دارد می‌باشد.
2. طول میله عمودی که زین روی آن قرار دارد (seat tube length) که شامل فاصله بین مرکز رکاب تا زین است.

عکس از سایت www.bikeradar.com

برای انتخاب سایز دوچرخه، طول میله افقی بسیار مهم است زیرا طول میله عمودی با تنظیم ارتفاع زین قابل تغییر است، به همین دلیل، بیشتر شرکت‌های سازنده دوچرخه، جدولی برای انتخاب دوچرخه بر اساس قد دوچرخه سوار و طول میله افقی تدوین می‌کنند. جدول زیر، برای انتخاب سایز دوچرخه بزرگسالان مورد استفاده قرار میگیرد.

علاوه بر قد، سه فاکتور دیگر در بدن به ما کمک می‌کند که هنگام خرید دوچرخه، سایز مناسب خودمان را انتخاب کنیم:

اندازه داخلی پا (Inseam) این اندازه، از کف پا تا بین پاهای شما در بالاترین نقطه است. در بعضی از جدول‌ها در کنار قد، به این فاکتور هم در انتخاب سایز اشاره میشود. هنگام انتخاب دوچرخه دقت کنید که مطابق شکل، هنگامی که روی دوچرخه ایستاده‌اید، بین میله بالایی دوچرخه و بین پاهای شما حدود 5 سانتیمتر فاصله باشد. این فاصله باعث میشود تا به راحتی سوار دوچرخه شوید و از آن پیاده شوید. توجه به این اندازه هنگام خرید دوچرخه برای کودکان بسیار حائز اهمیت است که در قسمت سایزبندی کودکان به آن اشاره خواهیم کرد.

عکس از سایت https://www.rei.com

• نسبت بالا تنه به پاها این نسبت در افراد با قدهای یکسان، ممکن است متفاوت باشد و احتمال دارد شما با دوچرخه‌ای که در تقسیم‌بندی جدول برای شما است، احساس راحتی نکنید. برای مثال طبق جدول شماره یک، شخصی با قد 176 سانتی‌متر، با بالا تنه کوتاه‌تر از حد معمول، باید دوچرخه با طول میله افقی 55 سانتی‌متر را انتخاب کند.

• نسبت اندازه دست‌ها به طول قد (Ape Index) به این نسبت، شاخص میمون (Ape Index) گفته میشود. برای به دست آوردن شاخص، طول دستان خود را در حالت کشیده (از نوک بلندترین انگشت) اندازه بگیرید و عدد به دست آمده را از قد خود کم کنید، حاصل، Ape Index شما میباشد. در نتیجه، این شاخص سه حالت خواهد داشت:

عدد صفر: طول دستان شما و قد شما با هم برابر است. پس در انتخاب سایز دوچرخه شما تاثیری ندارد.

عدد مثبت: طول دستان شما بلندتر از قد شماست. اگر این اختلاف بیشتر از 5 سانتیمر بود، شما باید دوچرخه‌ای با یک سایز بزرگ‌تر انتخاب کنید.

عدد منفی: طول دستان شما کوتاه‌تر از قد شماست. اگر این اختلاف بیشتر از 5 سانتیمر بود، شما باید دوچرخه‌ای با یک سایز کوچکتر انتخاب کنید.

در این تصویر، شاخص Ape 10 است (203 – 193). عکس از سایت https://brooklynboulders.com/

بعد از انتخاب سایز دوچرخه مناسب، حال وقت آن است تا از انتخاب درست آن اطمینان حاصل کنید؛ پس روی آن سوار شوید، هنگامی که شما بر روی دوچرخه سوار هستید، اگر پاشنه پایتان را بر روی رکاب در پایین‌ترین حالت آن قرار دهید، پای شما باید صاف باشد، همچنین وقتی دست‌های خود را بر روی فرمان قرار می‌دهید، دست‌ها نیز باید حالت خمیدگی خیلی کمی داشته باشند؛ این، حالت عادی و راحت دوچرخه‌سوار بر روی دوچرخه است؛ در واقع در این حالت؛ بدن نه خیلی فشرده است و نه خیلی کشیده می‌شود. در شکل زیر حالت مناسب قرارگیری بدن بر روی دوچرخه نشان داده شده است.

سایزبندی دوچرخه مخصوص بانوان

در طراحی دوچرخه برای بانوان، دو رویکرد متفاوت وجود دارد: دوچرخه‌هایی با طراحی متداول اما با لوازمی که برای استفاده خانم‌ها مناسب‌تر هستند، مانند زین مخصوص؛ و دوچرخه‌هایی که بر اساس ساختار بدنی بانوان طراحی و ساخته می‌شوند. امروزه برندهایی مانند liv و canyon در این زمینه فعال هستند؛ اما در مورد دوچرخه‌های مخصوص بانوان، طبیعتا جدول سایزبندی خاصی هم وجود دارد که باید با توجه به آن، دوچرخه را انتخاب کرد. جدول زیر سایز مناسب مدل‌های مختلف دوچرخه برای بانوان را نشان می‌دهد.

استاندارد Stack And Reach

در ابتدای مطلب اشاره کردیم که با وجود تفاوت‌هایی که در شرکت‌های سازنده در سایزبندی دوچرخه‌ها وجود دارد، اکثرا از استاندارهای یکسانی استفاده می‌کنند. استاندارد Stack And Reach یکی از مواردی است که همواره در این صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Stack فاصله عمودی از مرکز رکاب تا نقطه مرکزی و بالایی در لوله جلوی تنه (Head Tube) می‌باشد.

Reach فاصله افقی از مرکز رکاب تا نقطه مرکزی و بالایی در لوله جلوی تنه (Head Tube) می‌باشد.

عکس از سایت https://road.cc/

معمولا برای تعیین سایز تنه دوچرخه از ترکیب این دو معیار استفاده می‌کنند و هر دو با هم برای اندازه‌گذاری تنه دوچرخه آورده می‌شوند. این تقسیم‌بندی، بیشتر برای طبقه‌بندی انواع دوچرخه‌ها استفاده می‌شود؛ مانند دوچرخه‌های مسابقه‌ای، دوچرخه‌های جاده‌ای یا دوچرخه‌های کوهستان. برای مثال، دوچرخه‌های مسابقه‌ای، ریچ کوتاه‌تر و استک بلندتری نسبت به دوچرخه‌های معمولی دارند.

سایز چرخ‌های دوچرخه

سایز چرخ دوچرخه بر اساس قطر چرخ و بر حسب اینچ بوده و معمولا کنار تایر نوشته می‌شود. برای مثال ممکن است شما در کنار تایر دوچرخه خود اعداد 2.2*26 را ببینید. این عدد بیان می‌کند که قطر دوچرخه شما 26 اینچ و ضخامت یا طول سطح تماس چرخ با زمین 2.2 اینچ است. هر چه قطر چرخ بیشتر باشد، نسبت سطح تماس آن با زمین کمتر می‌شود.

عکس از سایت https://www.planetx.co.uk/

سایز چرخ دوچرخه بر خلاف بدنه آن، با اعداد مشخصی طبقه‌بندی شده است؛ سایزهای متداول چرخ شامل 12، 14، 16، 18، 20، 24، 26، 5/27، 28 و 29 است که کاربری آن‌ها به شرح زیر است.

از سایز 12 تا 26 برای کودکان طبق جدول زیر استفاده میشود. البته سایز 26 بین دوچرخه کودکان و بزرگسالان مشترک است.

سایز 26 اینچ، معروف‌ترین سایز چرخ است. اوایل برای دوچرخه‌های کوهستان فقط از این سایز چرخ استفاده می‌شد. این چرخ به دلیل اینکه سطح تماس بیشتری با زمین دارد، برای بالا رفتن از شیب‌های تند مناسب‌تر است. امروزه این سایز دوچرخه کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.

سایز 27.5 اینچ که به سایز آفرودی هم معروف است، مزایایی نسبت به سایز 26 دارد و به همین دلیل امروزه جایگزین سایز 26 شده است. از جمله مزایای این چرخ آن است که به راحتی موانع را رد می‌کند و البته تعادل را هنگام چرخیدن خیلی بهتر حفظ می‌کند و به همین دلیل باعث راندن راحت‌تر می‌شود.

سایز28 اینچ، سایز کم مصرفی بوده و در دوچرخه‌های شهری و دوچرخه‌های مخصوص سفر استفاده میشود.

سایز 29 که جدیدترین عضو سایزبندی چرخ‌ها است، بیشتر برای افراد با قد بسیار بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ این سایز چرخ در ابتدا بسیار مورد انتقاد دوچرخه‌سواران بود و خیلی کم از آن استفاده میشد. ضعف در شتاب‌گیری و گذر از موانع ایراداتی است که به این سایز وارد است. اما به مرور زمان مزایای این سایز چرخ مانند کنترل بیشتر در پیچ‌ها و راحتی بیشتر در مسیرهای ناهموار مشخص شد و در حال حاضر بر طرفداران استفاده از آن اضافه شده و هر روز محبوب‌تر می‌شود.

در کنار این سایزهای رایج، سایزهای خاصی هم وجود دارند. به‌طور مثال 32 و 36 اینچ که مخصوص افراد با قد بالای 2 متر بوده و به صورت سفارشی ساخته میشوند. همینطور به چرخ‌های فوقالعاده بزرگ میتوان اشاره کرد که در دوچرخه‌های فانتزی کاربرد دارند.

گردوری و تهیه: سعید جمشیدی

کانون دوچرخه‌سواری طبیعت
منابع

https://www.bikeradar.com/advice/buyers-guides/how-to-measure-a-bike-frame-our-complete-guide-to-sizing-a-bike

https://bike.bikegremlin.com/318/how-to-choose-a-correct-bicycle-frame-size

https://www.ebicycles.com/article/what-size-bicycle-do-i-need.html

https://www.rodbikes.com/articles/bicycle-wheel-sizes/bicycle-wheel-sizes.html

https://www.montaguebikes.com/folding-bikes-blog/2019/06/bicycle-wheel-sizes-explained

https://brooklynboulders.com/blog/whats-ape-index

https://road.cc/content/feature/what-are-stack-and-reach-and-why-are-they-important-266968

https://www.bikeradar.com/features/womens-bike-sizes-a-simple-guide

https://www.bicycle-guider.com/bike-articles/bike-size-chart

دریافت مشاوره تخصصی رایگان