ایجاد تعادل اکولوژیک توسط پستانداران
پستانداران نقش عمده و پیچیده‌ای در ایجاد تعادل اکولوژیک در طبیعت ایفا میکنند. برای مثال میتوان از خفاش‌های ایران که حشره‌خوارند (به استثنای یک گونه که میوه‌خوار است)، نام برد. این حیوانات نقش بسیاری در کنترل جمعیت حشرات موذی و آفات برعهده دارند. در گذشته‌ای نه چندان دور تعداد زیادی خفاش در شهرهای بزرگی مثل تهران مشاهده می‌شد که در کنترل جمعیت حشرات آفت و به خصوص پشه‌ها بسیار مؤثر بودند؛ ولی در حال حاضر جمعیت این خفاش‌ها به شدت کاهش یافته یا به کلی از بین رفته است.
پستانداران گوشت‌خوار نیز در برقراری تعادل اکولوژیک نقش مهمی ایفاء میکنند. در مناطقی که تعداد حیوانات کاهش یافته است، ناهنجاری‌هایی مانند انفجار جمعیت جوندگان مشاهده می‌شود. برای مثال در مناطقی مانند دشت ترکمن صحرا به علت کاهش شدید جمعیت جانوران طعمه‌گیر از قبیل روباه معمولی، روباه ترکمنی، گربه‌های وحشی و پرندگان شکاری که از کنترل‌کنندگان مهم جوندگان هستند، جمعیت جونده‌ای به نام جربیل بزرگ به نحو چشمگیری افزایش یافته است، به طوری که در حال حاضر کلنی‌های پر جمعیت این جونده بزرگ که از آفات مهم محصولات کشاورزی و مراتع به شما ر می‌آید، در حال گسترش است.
جمعیت تشی که بزرگترین جونده ایران به شمار می‌رود نیز رو به افزایش گذاشته است.
دلیل افزایش جمعیت این جانور که یکی از آفات مهم درختان جنگلی، نخلستان‌ها و صیفی‌جات محسوب می‌شود، از بین رفتن یا کاهش تعداد پلنگ است؛ به طوری که در حال حاضر در مناطق جنگلی فارس و کرمان و حتی پارک ملی خجیر که در مجاور شهر تهران قرار دارد، تشی مهمترین عامل خشک شدن درختان جنگلی به خصوص بنه (نوعی پسته وحشی) به شمار می‌رود. این حیوان با استفاده از دندان‌های پیشین بلند خود پوست درختان قطور را گرداگرد قطع نموده (کت می‌زند) و باعث خشک شدن آنها می‌شود.
کفتار و شغال نقش رفتگر طبیعت را بر عهده دارند. آنها با خوردن لاشه حیوانات و زباله‌های روستاییان از انتشار بیماری‌ها و آلودگی محیط زیست جلوگیری میکنند.
گوشت‌خوارانی مانند گرگ و یوزپلنگ با تعقیب و شکار سم‌داران مریض، پیر و ناتوان نقش مؤثری را در جلوگیری از بروز بیماری‌های واگیر و بقاء نسل حیوانات باهوش‌تر و قوی‌تر ایفاء میکنند.
خرس‌ها نیز که گوشت‌خوارانی همه‌چیزخوار هستند، با خوردن میوه‌های جنگلی و دفع آنها سبب تجدید حیات و رویش این درختان در مناطق مختلف جنگل می‌شوند. اسید موجود در معده خرس‌ها و سایر میوه‌خوران باعث نازک شدن پوسته دانه‌ها و کمک به جوانه زدن آنها می‌نمایند.
بعضی از جوندگان نظیر سنجاب، اشگول و هامستر در فصول مناسب مقدار زیادی از دانه‌ها و میوه‌های جنگلی را در زیر زمین ذخیره میکنند. همه ساله در اثر مرگ و میر تعدادی از این حیوانات، بذرهای جمع آوری شده در فصل بهار شروع به رویش میکنند و گیاهان جدیدی را به وجود می‌آوردند.
گرازها نیز پستانداران مفیدی هستند و میتوان آنها را باغبان جنگل نامید. این حیوانات که پوزه و دندان‌های بسیار قوی دارند در جستجوی ریشه گیاهان، با زیر و رو کردن خاک آن را شخم زده و عمل هوادهی و پوک نمودن خاک، ذخیره‌سازی آب، از بین بردن آفات و زیر خاک کردن بذر گیاهان را به نحو احسن انجام می‌دهند. از طرف دیگر در فصل زمستان که همه جا پوشیده از برف است، گراز با کنار زدن برف و زیر و رو کردن خاک، مواد غذایی و مکان استراحت را در اختیار پرندگان و حتی برخی از پستانداران قرار می‌دهند.
به این ترتیب نقش پستانداران در طبیعت از اهمیت بالایی برخوردار است و چرخه تعادل اکولوژیک به صورت به هم پیوسته بین جانوران برقرار است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان