اکولوژی و رفتار شناسی پروانه‌ها
مطالعه رفتار پروانه‌ها و ارتباط آنها با محیط اطرافشان از مباحث جالب و بسیار جذاب است. وجود پروانه‌ها در اکوسیستم‌های طبیعی بسیار اهمیت دارد. این حشرات از مهمترین عوامل گرده‌افشانی در میان گیاهان گل‌دار به شمار می‌آیند. از سوی دیگر در چرخه‌های مختلف غذایی جایگاه بسیار مهمی دارند، زیرا بسیاری از پرندگان، خزندگان و بندپایان طی مراحل مختلف زندگی از مرحله لاروی تا بلوغ از آنها تغذیه می‌کنند.
لارو پروانه‌ها در کنترل انواعی از گیاهان و تکمیل چرخه عناصر در طبیعت با تغذیه از برگ‌ها و بازگشت فضولات به خاک نقش بسزایی دارند، گرچه به دلیل زندگی پنهان و دور از چشم، نقش آنها کمتر محسوس است. بسیاری از زنبورهای انگل برای تخمگذاری و تجدید نسل به لارو و شفیره پروانه‌ها وابسته هستند که این خود موجب کنترل جمعیت پروانه‌ها نیز می‌شود.
شناخت رفتار پروانه‌ها برای یافتن و حتی شناسایی گونه‌ها اهمیت بسیار دارد. فعالیت روزانه بسیاری گونه‌ها محدود به ساعات خاص است. در یک گونه حتی ممکن است ساعت فعالیت نر و ماده متفاوت باشد. در برخی گونه‌ها از خانواده‌های Papilionidae، Lycaenidae، Pieridae و گاه در برخی گونه‌ها از خانواده‌ها Nymphalidae نرها رفتار قلمرو طلبانه خود را به شکل پرواز بر فراز بلندترین نقطه زیستگاه مثلاً نوک تپه‌ها یا صخره‌ها نشان می‌دهند. این رفتار Hilltopping نام دارد. در این هنگام پروانه نر با رفت و آمد بر فراز بلندترین نقطه زیستگاه، از قلمرو خود به شدت حفاظت کرده و گاه به جانداران بزرگتر از خود و حتی انسان نیز حمله‌ور می‌شود.
اغلب پروانه‌ها برای شروع فعالیت روزانه نیاز به گرم کردن خود دارند. در این هنگام بعضی از گونه‌ها با بال‌های باز و یا نیمه باز و رو به خورشید بدن را گرم و آماده فعالیت می‌کنند. به این رفتار آفتاب گرفتن گفته می‌شود.
رفتارهای قلمرو طلبانه در برخی گونه‌ها از خانواده Hesperiidae یا Nymphalidae به صورت گشت زنی در اطراف محدوده قلمرو است. پروانه نر پس از هر گشت به نقطه اول بازگشته و با هوشیاری روی زمین و یا نوک شاخه و یا برگ می‌نشیند. پروانه‌های زودپرواز که در اوایل فصل بهار منطقه از شفیره خارج می‌شوند، معمولاً شرایط اقلیمی سخت‌تری را تحمل می‌کنند. زیرا در این هنگام از سال تغییرات اقلیمی بسیار سریع است و گاه روزی گرم و آفتابی به روزی سرد و برفی تبدیل می‌شود. برای مقابله با چنین شرایطی، طول عمر این پروانه‌ها معمولاً کوتاه است و پس از خروج از شفیره به سرعت وارد مرحله زادآوری می‌شوند. از سوی دیگر شفیره‌ها در صورت مساعد بودن شرایط اقلیمی در بهار می‌توانند تا چندسال خفته باقی بمانند. البته در این شرایط بخشی از جمعیت نابود شده و افراد قوی‌تر برای بقای نسل باقی می‌مانند. فشار سرما و رطوبت و یا گاهی گرما و خشکی برای تبدیل شفیره به پروانه بالغ امری ضروری است. در زمستان‌های معتدل بخش عمده‌ای از شفیره‌ها ممکن است از بین بروند و یا منتظر زمستان بعدی بمانند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان