هوازدگی فيزيكی
خانه / سرفصل های دوره راهنمایان گردشگری / آشنایی با زمین‌شناسی / هوازدگی فيزيكی

هوازدگی فیزیکی

هوازدگی چه تاثیری بر سنگ دارد؟ عوامل گوناگونی در خرد و متلاشی شدن فیزیکی سنگ‌ها مؤثر هستند که مهم‌ترین این عوامل عبارتند از:

یخ زدگی:

اغلب سنگ‌ها دارای ترک و حفره هستند و آب می‌تواند به داخل آنها نفوذ کند. این آب می‌تواند به اشکال مختلف - گاه به حالت مایع و گاه به حالت بخار - به این روزنه‌ها نفوذ کند. با کاهش دما و رسیدن به نقطه انجماد، آب نیز یخ می‌زند.
آب بر اثر یخ زدن تا ۹ درصد افزایش حجم پیدا می‌کند، این افزایش حجم فشار زیادی را به سنگ‌های اطراف ترک‌ها وارد می‌کند و باعث شکستن و باز شدن بیشتر آنها می‌شود. با تکرار عمل یخ‌زدگی در طول شبانه روز، سنگ‌ها به تدریج از هم جدا می‌شوند. یخ زدگی از انواع هوازدگی می‌تواند قطعات بزرگ را از سنگ‌های اصلی جدا کند و در محل‌های مرتفع آنها را به پایین سقوط دهد که در نتیجه تجمع آن‌ها واریزه ایجاد می‌شود.

هوازدگی

رشد بلورها:

رشد بلورها می‌تواند باعث ترک در سنگ‌ها شود و آن‌ها را از هم جدا کند. رشد بلورهای نمک نیز قادر است عملکردی مشابه با انجماد آب داشته باشد. در محیط‌های گرم، با تبخیر آب و اشباع شدن آب حاوی نمک، به مرور بلورهای نمک شروع به رشد می‌کنند. با رشد بلورهای ریز نمک و نیرویی که در پی آن ایجاد می‌شود، سنگ‌ها شروع به ترک خوردن و جدا شدن از هم می‌کنند. این پدیده بیشتر در مناطق خشک که میزان تبخیر آب بالا است، اتفاق می افتد.

اختلاف دما:

انبساط و انقباض بر اثر تغییرات دمای شب و روز، یکی دیگر از عوامل مهم و تأثیرگذار در هوازدگی فیزیکی است. با گرم شدن سنگ‌ها، خصوصاً سنگ‌هایی که دارای کانی‌های متنوع هستند، اختلاف ضریب انبساط کانی‌های موجود در سنگ، باعث ترک‌های نازک و میکروسکوپی در پیکره سنگ می‌شود. با تکرار این موضوع، ترک سنگ بزرگ‌تر و در نتیجه قطعه قطعه می‌شود.
هوازدگی ناشی از اختلاف دما بیشتر در مناطقی اتفاق می‌افتد که اختلاف دمای بین روز و شب زیاد است. همچنان که می‌دانید مناطق بیابانی از این جمله‌اند.

اثر گیاهان و جانوران:

گیاهان و جانوران نیز در تخریب فیزیکی سنگ‌ها مؤثرند. گاهی اثرات فیریکی و شیمیایی جانوران را در دسته متفاوتی تحت عنوان هوازدگی زیستی قرار می‌دهند. ریشه گیاهان با نفوذ خود در داخل شکاف سنگ‌ها و بر اثر رشد، ممکن است فشاری ایجاد کند که به خرد شدن سنگ منجر شود. ریشه گیاهان می‌تواند تا عمق قابل توجهی در زمین نفوذ کند و در نتیجه عوامل هوازدگی می‌توانند تا اعماق بیشتری اثر کنند.
جانورانی مانند کرم‌های خاکی، موریانه، مورچه و دیگر جانوران حفار، دائماً در قشر سطحی خاک مشغول بر هم زدن ذرات خاک هستند. این جانوران نمی‌توانند قطعات بزرگ سنگ را جابجا کنند ولی می‌توانند ذرات ریز کانی را به سطح بیاورند تا در معرض هوازدگی شیمیایی قرار گیرند.

هوازدگی فیزیکی

نتیجه تمام عوامل ذکر شده به عنوان هوازدگی فیزیکی این است که باعث افزایش سطح تأثیر سنگ در مقابل هوازدگی شیمیایی می‌شوند. خرد شدن یک حجم ثابت از سنگ در اثر عوامل فیزیکی (هوازدگی فیزیکی) باعث می‌شود سطوح زیادتری در معرض عوامل مؤثر در هوازدگی شیمیایی قرار گیرد و سرعت هوازدگی افزایش یابد. نمونه عددی این اتفاق در تصویر زیر آورده شده است. بلوکی که یک متر مکعب حجم و شش متر مربع سطح داشته، به دلیل خرد شدن با وجود حجم ثابت، سطح آن 24 متر مربع گردیده است.

هوازدگی فیزیکی


دریافت مشاوره تخصصی رایگان




مطالب مرتبط


برچسب ها


پیام های کاربران


فاطمه
یه سوالی داشتم آب چگونه باعث هوازدگی فیزیکی میشود
پاسخ مدیر سایت :
همانطور که در ابتدای صفحه گفته شده، یخ‍زدگی و نفوذ آب داخل سنگ‌هایی که دارای ترک و حفره هستند می‌تواند باعث خرد و شکسته شدن سنگ و نهایتا تغییر آن گردد.

مم
سلام یه سوال داشتم هوازدگی سنگ رسوبی فیزیکی است یا شیمیایی
پاسخ مدیر سایت :
سلام، اینکه بخواهیم هوازدگی فیزیکی و شیمیای را از هم تفکیک کنیم بسیار سخت است، معمولا در طبیعت همه‌ی عوامل دست به دست هم باعث پدید آمدن یک اتفاق می‌شوند و نمیتوان به صورت عمومی گفت سنگ‌های رسوبی هوازدگی فیزیکی دارند و سنگ‌های آذرین هوازدگی شیمیایی، در خیلی موارد برای سنگ‌های آذرین هوازدگی فیزیکی مشاهده شده است، بنابراین قاعده و قانون خاصی وجود ندارد. گاهی کانی‌های درون یک سنگ رسوبی هم می‌توانند دچار آلتراسیون یا هوازدگی شیمیایی هم بشوند.

محمد مهدی عباسی
وقتی آب در شکاف سنگ یخ میزند حجم سنگ چه میشود
پاسخ مدیر سایت :
فرسایش فیزیکی اتفاق می‌افتد و سنگ می‌شکند.

ابوالفضل
سلام من یه سوالی داشتم سنگ ها چطوری شکسته و خرد میشن؟
پاسخ مدیر سایت :
همانطور که در متن همین صفحه اشاره شده سنگ‌ها بر اثر عوامل مختلفی از جمله یخ‌زدگی، اختلاف دما و ... خرد و شکسته می‌شوند. در صورت علاقه به مباحث زمین‌شناسی پیشنهاد میکنم صفحات ما را درباره آشنایی با زمین‌گردشگری یا ژئوتوریسم مطالعه نمایدد.

فاطمه قلیزاده
هوازدگی فیزیکی چیست و عوامل ان را نام ببرید؟!
پاسخ مدیر سایت :
هوازدگی فیزیکی فرآیندیست که باعث تغییر در ساختار و شکل سنگ می‌شود. که به تفصیل در همین صفحه می‌توانید مطالعه نمایید.

مهسا
هنگامی که اب لابه لای درز و شکاف سنگ ها یخ میزند نیرویی که بر شکاف سنگ وارد میشود حاصل چیست
پاسخ مدیر سایت :
نیروی وارده حاصل از افزایش حجم آب که بعد از یخ زدن ایجاد می‌شود که در متن در قسمت بخ‌زدگی توضیح داده شده‌است.

حامد دهیمی
سلام، یه سوالی دارم. چگونه انجماد آب باعث هوازدگی فیزیکی می شود؟ منتظر جواب هستم.
پاسخ مدیر سایت :

سلام؛

به دلیل این که حجم آب با کاهش دما تا 4 درجه کم می‌شود اما اگر سرد شدن ادامه داشته باشد حجم آب افزایش پیدا می‌کند! به همین دلیل اگر یک لیوان رو تا جای مشخصی پر از آب کنیم و بگذاریم یخ بزند می‌بینیم که سطح یخ از جای مشخص شده بالاتر آمده. در طبیعت هم وقتی آب بین سنگ‌ها و ... نفوذ می‌کند و در اثر سرد شدن هوا یخ می‌زند، چون حجم بیشتری می‌خواهد پس فشار میاورد و باعث ایجاد ترک‌های بزرگتر یا خرد شدن سنگ می‌شود.


ئونئون
خیلی نووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووبی.

ارسال پیام


 
 
 
کد بالا را در کادر وارد نمایید :