باشگاه هنر و طبیعت

هشتاد و یکمین باشگاه هنر و طبیعت، شب پلنگ ایرانی
هشتاد و یکمین باشگاه هنر و طبیعت در روز سه شنبه پنجم آبان برگزار شد. محور اصلی این شب، "پلنگ ایرانی " بود که به همین مناسبت از آقای مهندس محمود شکیبا - عکاس دیرپای حیات وحش و کارشناس محیط زیست - تقدیر بعمل آمد.
بعد از پخش قرآن و سرود جمهوری اسلامی ، مجری مراسم ضمن خیرمقدم به حاضرین، از آقای محمدعلی اینانلو (میزبان امشب) دعوت کرد که با صحبت های خود، برنامه را آغاز نمایند. این درحالی است که ایشان پس از یک ماه کسالت و پشت سر گذاشتن یک دوره بیماری سنگین، مجدداً امشب به جمع دوستداران طبیعت بازگشته و حضور گرمشان موجب صفا و خوشحالی زیاد دوستان و شاگردان ایشان بود.
آقای اینانلو ضمن خوشامد گویی به حضار، سخنان خود را با تقدیر از آقای مهندس شکیبا آغاز نمودند و امشب را با توصیف ویژگی های اخلاقی منحصر بفرد ایشان، "شب محمود شکیبا" خواندند و ابراز خوشحالی کردند از اینکه به این بهانه گرد هم آمدیم.
ایشان در سخنان خود به نقش مدیریتی جناب آقای مهاجر در پیشرفت مهندس شکیبا اشاره کردند و گفتند: "امثال آقای شکیبا در سازمان محیط زیست وجود دارند اما روسا سعی در تبدیل آنان به کارمند پشت میز نشین دارند".
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود با ذکر خاطراتی از برخورد شخصی شان با پلنگ گفتند: "پلنگ شخصیت عجیبی دارد و منحصر بفرد است. تمامی زیبایی های آفرینش را در این موجود می توانیم ببینیم. هنگامی که پلنگ انسان را می بیند، فرار نمی کند و تا زمانی که حس کند شما نگاهش می کنید، او هم شما را نگاه می کند، آرام راه می رود و ممکن نیست فرار کند. اما هنگامی که پشت درخت یا سنگی می رود دیگر غیر ممکن است دیده شود. در ایران، ببر و شیر از بین رفتند ولی پلنگ به دلیل هوش زیادش به آسانی منقرض نخواهد شد. اگر دقیق نگاه کنیم می بینیم که در سطح جهانی نیز محدوده زیستی این حیوان بسیار متنوع است و این نشان از قدرت بالای تطبیق پذیری هوش زیاد او دارد".
با پایان یافتن صحبت های آقای محمدعلی اینانلو که با تشویق گرم حضار همراه شد، اسلایدی از عکس های آقای محمود شکیبا با عنوان "پلنگ ایرانی" (ساختة آقای علی ستوده) پخش شد که با استقبال زیاد مواجه گردید.
سپس مجری مراسم از آقای وحید یزدی -مدیرعامل موسسه طبیعت- دعوت کرد تا توضیحاتی در مورد تفاهم نامه همکاری بین موسسه طبیعت و شبکه اجتماعی فرهنگ و هنر "تیوال TiWall" ارایه نماید. طی این تفاهم نامه، هر دو موسسه ضمن همکاری های صمیمانه دو طرفه در حمایت از اعضای خود، موظف می گردند در اطلاع رسانی برنامه های فرهنگی و هنری یکدیگر را حمایت کنند که این خدمات با ارائه تخفیف های ویژه به اعضای وفادار قبلی هر دو موسسه و کسانی که از این پس به عضویت این دو موسسه دربیایند خواهد بود.
با پایان یافتن توضیحات آقای یزدی، از جناب آقای دکتر کامران کشیری – جانور شناس، دارای مدرک دکترای حرفه ای دامپزشکی و دانش آموخته فرهنگ و تاریخ باستانی ایران- به پشت تریبون تشریف آوردند تا سخنان خود را با عنوان "پلنگ، از منظر جهانی "بیان نمایند.
در ابتدای صحبت، آقای دکتر کشیری که از دیدن مهندس محمود شکیبا به شدت به وجد آمده بودند و هر دو یار قدیمی، در تمامی لحظات اشک شوق بر چشم داشتند، به بیان خاطرات جالبی از اولین روزهای آشنایی خود با مهندس شکیبا پرداختند. دقیقاً از همان روزهای نوجوانی که این دوستی دیرینه شکل گرفت و تا به امروز، همچنان پاینده مانده است. ایشان مهندس شکیبا را نه تنها دوست خود، بلکه "عزیزترین دوست" خود نامیدند و گفتند که هرآنچه امروز بدست آورده اند را مدیون حضور آقای شکیبا در زندگی خود هستند.
ایشان از اولین همکاری های زیست محیطی خود با آقای مهندس شکیبا و برادر بزرگوارشان، دکتر مسعود شکیبا گفتند و عنوان کردند: "افتخار می کنم از اینکه در "شب محمود شکیبا" حضور دارم و در برابر خودش می توانم این حس قلبی خودم را نسبت به این دوست عزیز بیان کنم. کسی که در تعیین مسیر راه زندگی ام نقش بزرگی ایفا کرد".
ایشان در ادامه، به شرح گزارش علمی خود راجع به وضعیت پلنگ در سطح جهانی پرداختند که بسیار مورد استقبال حاضرین قرار گرفت و همگی از بیانات شیرین شان بهره مند گشتند.
دکتر کشیری با نمایش نقشه پراکنش پلنگ در سطح جهان که از آفریقا تا شرق دور را در برمی گیرد گفتند در گذشته "تصور می شد" پلنگ 27 زیر گونه دارد اما با تحقیقات ژنتیکی مشخص شده که دارای 9 زیر گونه است . ایشان سپس با نمایش تصاویری زیبا، انواع پلنگ را معرفی نموده و تفاوت های ریخت شناسانه زیرگروه ها را با هم مقایسه نمودند و گفتند در بین زیرگونه های پلنگ ، زیرگونه های عربستان، آمور و جاوه به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارند و پلنگ ایرانی که بزرگترین پلنگ دنیاست نیز، در معرض خطر است.
بعد از صحبت های آقای کشیری، اسلایدی با نام "پادشاه فصل ها، پاییز" پخش شد که شامل سفرهای پاییزانه ی آقای محمدرضا نخعی -عکاس جوان و خوش ذوق طبیعت – به قلب جنگل های ایران بود. این اسلاید زیبا که توسط آقای پرهام بیهقی ساخته شد، بازی چشم نواز رنگهای پاییز را به نمایش گذاشت و با استقبال زیاد حاضرین روبرو گردید.
آقای مهندس مسعود خالقی، - کارشناس موسسه حیات وحش میراث پارسیان- سخنران بعدی مراسم بودند. ایشان طی سخنرانی جامع و شنیدنی، اطلاعاتی درباره وضعیت پلنگ در ایران، تهدیدها و روش های مختلف حفاظتی آن در اختیار شرکت کنندگان باشگاه قرار دادند.
ایشان ضمن اشاره به فعالیت های انجام شده در زمینه بررسی و سرشماری پلنگ ها گفتند: "به عنوان مثال در پارک ملی گلستان، در هشتاد و سه نقطه و در پارک ملی بمو، چهل نقطه دوربین گذاری شد. بدین ترتیب با ثبت تصاویر پلنگ ( با توجه به اینکه خال های پلنگ مانند اثر انگشت انسان در هر فرد آن منحصر بفرد است) و استفاده از روش های آماری به تخمین نسبتا دقیقی از تعداد پلنگ می توان رسید که با تلاش های انجام شده در گلستان، از بیست پلنگ تصویربرداری شد و حدس ها از وجود 23 تا 42 پلنگ در سطح این منطقه حکایت دارد."
وی در بخش دیگری از سخنان خود به بحث تهدیدها در مورد پلنگ پرداخته و گفتند: "یکی از اولین تهدیدها، وجود شکارچیان غیرمجازی است که طعمه های پلنگ را شکار می کنند. و از عوامل اصلی موثر در این قصه، می توان به "لجاجت" اشاره کرد که شاید دلیل آن هم، به خاطر عدم ایجاد حس تعلق در مردم بومی باشد.
برای رفع این معضل فعالیت هایی صورت گرفته؛ از جمله استفاده از تجربه شکارچیان قدیمی در فصل گاوبانگی مرال برای تقلید صدای جانور نر که این بار به جای شکار، از این فن برای مشاهده این حیوان و گسترش گردشگری مسئولانه استفاده شده است."
ایشان یادآور شدند از دیگر تعارضات پلنگ، وجود دام در منطقه است که برای رفع این معضل یکی از کارهای انجام شده، تقویت بخش دامپزشکی برای درمان دام های مریض بوده – زیرا دام بیمار، به دلیل سهولت شکار، بسیار مورد علاقه گربه سانان است- و چنانچه دام ها به موقع درمان شوند، پلنگ ها دیگر بهانه شکار دام بیمار را پیدا نمی کنند و بدین ترتیب، صاحبان دام نیز در دفاع از دام خود، پلنگ را نمی کشند.
سومین روشی که آقای مهندس خالقی نام بردند، روشی است که به تازگی آغاز شده و شامل استفاده از قلاده برای دام هاست. دقیقاً در جایی که دندان های جانور، بر روی گردن طعمه، ایجاد خفگی می کند. این روش، مانع شکار دام، توسط پلنگ خواهد شد.
با پایان یافتن گزارش پلنگ، مجری برنامه از صحبت های جالب ایشان و حضور نمایندگان موسسه میراث پارسیان در باشگاه قدردانی کرد. بلافاصله پس ازایشان، از سخنران بعدی، آقای مهدی چلانی – اکولوژیست و مستند ساز محیط زیست- دعوت شد تا به بررسی آثار و نمایه های پلنگ و تفاوت آن با سایر گوشت خواران بپردازند.
این فعال محیط زیست با ذکر اینکه نمایه ها انواع مختلفی دارد از جمله ادرار ، مدفوع، ردپا، مو و ... براساس عکسهای جالبی که در پاورپوینت خود آماده نموده بودند، به تفصیل تفاوت این موارد را در انواع مختلف گوشت خواران اعم از سگ سانان،کفتارها و گربه سانان مورد بررسی قرار دادند که در این میان، سهم پلنگ بیش از سایر شکارچیان بود.
در بخش انتهایی صحبت، آقای چلانی بخشی از تجربیات شخصی خود در مورد نحوه استتار و استقرار در طبیعت برای عکس برداری از حیات وحش -بویژه پلنگ- را بیان نمودند که بسیار مورد استقبال حضار قرارگرفت.
با پایان صحبت های ایشان، چراغ های سالن خاموش شده و نوبت به بخش ویژه امشب، یعنی معرفی آقای مهندس محمود شکیبا –دانش آموخته زمین شناسی اقتصادی و کارشناس اداره کل محیط زیست استان گلستان- رسید.
این مراسم با پخش اسلاید شوی بسیار زیبایی از عکس های مهندس شکیبا آغاز شد (ساختة آقای نیما عربشاهی) که نگاه خاص و بی مثال ایشان به حیات وحش و طبیعت ایران را از پشت قاب دوربین نشان می داد.
در ابتدا، مجری دلنوشته ای را در توصیف نگاه آقای شکیبا به طبیعت، قرائت نمود. سپس ایشان در میان تشویق پرشور و حال حضار، به پای تریبون آمدند و خاطره معروف ترین عکس خود از پلنگ را برای حاضران با بیانی جذاب و شنیدنی تعریف نمودند.
سپس از آقای مهندس هومن جوکار –که دیدار ایشان و حضور گرم و باصفایشان باعث مسرت تمامی دوستان حاضر، نیز بود- درخواست شد تا برای اهدای جایزه ای که از سوی موسسه میراث پارسیان، تهیه شده بود، به روی سن تشریف بیاورند.
ایشان قبل از هرچیز، در وصف ویژگی های اخلاقی منحصر به فرد مهندس شکیبا به زیبایی صحبت کردند و گفتند در شب "محمود شکیبا" باید گفت: که تا وقتی ایشان در منطقه گلستان هستند، دل همه، از تمام جهات آرام است.
پس از تقدیم یادگاری از سوی موسسه میراث پارسیان (توسط آقای مهندس هومن جوکار) و موسسه طبیعت (توسط آقای وحید یزدی) به جناب مهندس شکیبا، از کلیه اساتید بزرگوار و دوستان آقای شکیبا دعوت بعمل آمد تا با حضور در کنار ایشان، عکسی به رسم یادبود گرفته شود.
پس از اتمام مراسم تقدیر، به تماشای اسلاید عکس های آقای داوود ظریف – مستندساز حیات وحش- نشستیم. ایشان چند قطعه عکس از پلنگ را با عنوان "زیبای پرغرور" در حین فیلمبرداری از پلنگ در خراسان تهیه و به نیت این شب، برای باشگاه ارسال نموده بودند.
پس از آن آقای محمد اسدی – عضو هیات مدیره موسسه طبیعت و سرپرست کانون کوهنوردی طبیعت- درخواست شد توضیحاتی در مورد اهداف کانون کوهنوردی و نحوه فعالیت آن ارایه نمایند. ایشان ضمن صحبتی شیوا از برنامه های آتی این کانون، از علاقه مندان خواستند تا با تکمیل فرم عضویت به اعضای این گروه بپیوندند.
در قسمت بعد، حاضرین به تماشای اسلاید عکس های سفر آموزشی پرور (ساختة آقای نیما عربشاهی) نشستند که طی این سفر، دانشجویان دوره تخصصی حیات وحش در موسسه طبیعت به همراه آقای شهاب چراغی – استاد درس پستانداران و نمایه ها- به منطقه حفاظت شدة پرور سفری خاطره انگیز و پربار داشتند.
حسن ختام برنامه، ارائه سفرنامة آقای شهاب چراغی بود که در ادامه ی باشگاه قبل و سفر به قلب آمازون، این بار حاضرین در جلسه را با خود به کشور پرو - مهد تمدن اینکاها- بردند که همچون همیشه با بیانی گرم، به زیبایی هرچه تمام تر، لحظه های پرهیجان سفر در قاره آمریکای جنوبی و بازدید از شهر باستانی ماچوپیچو را در کنار نمایش عکس های آن توصیف نمودند.
با پایان یافتن سفر در تمدن اینکاها و دره مقدس، مجری برنامه ضمن تقدیر و تشکر از همراهان و اساتید و مهمانان عزیز که وقت خود را به این باشگاه داده بودند، از تیم اجرایی مهربان و همیشه همراه باشگاه که همگی از شاگردان موسسه طبیعت هستند، قدردانی کرد و همه را تا ماه بعدی ( با محور صحبت بر روی پرندگان) به خالق عشق سپرد