گونه موش سیاه Roof Rat
نام فارسی: موش سیاه (رت سیاه، موش کشتی، موش قطار موش پشت بام)
نام علمی: Rattus rattus
نام انگلیسی: Roof Rat
ویژگی‌های ظاهری گونه موش سیاه
طول سر و بدن 160 تا 230 میلی‌متر، طول دم 180 تا 250 میلی‌متر، طول کف پای عقب 30 تا 40 میلی‌متر، طول گوش 24 تا 27 میلی‌متر و وزن 70 تا 300 گرم است. جثه‌ای متوسط تا بزرگ ولی کوچک‌تر وكشيده‌تر از موش قهوه‌ای دارد. اگرچه به موش سیاه معروف است ولی رنگ موهای بدن بسیار متغير است و از سیاه مایل به قهوه‌ای تیره تا خاكستری تیره یا قهوه‌ای متمایل به حنایی دیده می‌شود. رنگ زير بدن روشن‌تر و معمولا خاكستری كم رنگ و دم بلندتر از طول سر و تنه است. روی دم موهای ریز و زبر به گونه‌ای روییده است که حلقه‌های غضروفی آن به وضوح قابل تشخیص است. گوش‌های بزرگ و نوک تيزی دارد، لاله گوش خوب رشد كرده و در صورت خم شدن به جلو به چشم می‌رسد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه موش سیاه
گونه موش سیاه شبگرد است اما در مناطقی که احساس امنیت کند روزها نیز دیده می‌شود. به صورت اجتماعی زندگی می‌کند. بسترهای خیلی سخت مانند سیمان و تخته را حفر و راه خود را باز می‌کند. در بالا رفتن از سطوحی همچون درخت و دیوار بسیار چابک است. شناگری بسیار ماهر است. می‌تواند روی یک سیم با قطر حدود 1.6 میلی‌متر به آسانی بدود. گستره خانگی گروه معمولاً در اطراف منبع غذایی به وجود می‌آید. در منطقه حفاظت شده حرا بر روی درختانی که در داخل آب دریا می‌رویند لانه‌های کروی شکل شبیه آشیانه پرندگان با استفاده از شاخه‌های حرا می‌سازد و داخل آن را به وسیله برگ، پارچه و قطعات طناب پلاستیکی مفروش می‌سازد. با وجودی که موش سیاه به صورت اجتماعی زندگی می‌کند ولی در اغلب لانه‌هایی که در منطقه حرا مورد بررسی قرار گرفتند، 2 موش، یک نر و یک ماده و گاهی 1 موش ماده با نوزادان مشاهده گردید. موش سیاه قادر است دیوارها و درها را به آسانی با دندان‌هایش سوراخ کرده و از آنها عبور نماید. جمعیت این حیوان در شهر تهران نسبت به گذشته کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد که می‌تواند در ارتباط با عدم پخش زباله و نفوذناپذیری ساختمان‌های جدید باشد.
تغذیه: همه چیزخوار بوده و با توجه به شرایط زیستگاه هم از مواد گیاهی مانند بذر و میوه درختان و هم از مواد جانوری مانند ماهی، خرچنگ، حلزون، پرندگان و تخم آنها تغذیه می‌كند.
تولید مثل و طول عمر: چنانچه اوضاع محیطی مناسب باشد در سرتاسر سال قادر به جفت‌گیری و تولیدمثل است ولی زمان اوج تولیدمثل در تابستان و پاییز است. دوره بارداری 21 تا 29 روز به طول می‌انجامد و 6 تا 12 بچه می‌زاید. بچه‌ها 3 تا 4 هفته شیر می‌خورند. در 80 روزگی بالغ می‌شوند. طول عمر در طبیعت 1 سال و در اسارت حدود 4 سال است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه موش سیاه در ایران
گونه موش سیاه بومی شبه قاره هند است ولی به سرتاسر جهان انتشار یافته است. در بیشتر اسكله‌ها و مناطق مسكونی سواحل دریای عمان، خلیج‌فارس و جزایری مانند قشم و هندورابی، سواحل دریای خزر و شهرهای بزرگی مانند تهران و شیراز زندگی می‌كند. همچنین، در زیستگاه‌های طبیعی مانند كوه گنو، جنگل‌های حرای قشم، تیاب و نایبند و باغ‌های مركبات و كشتزارهای شمال کشور به سر می‌برد. از حاشیه دریا تا ارتفاع 2300 متری دیده می‌شود. در بیشتر مناطق دارای جمعیت زیادی است و در جنگل‌های حرای قشم در هر هكتار 7 موش سیاه زندگی می‌کند.
پراکنش جهانی گونه موش سیاه
گونه موش سیاه احتمالاً بومی شبیه قاره هند است ولی در حال حاضر به عنوان همسفر انسان در اکثر نقاط جهان پراکندگی دارد. احتمالاً به وسیله کشتی وارد ایران شده است.
آثار و نمایه‌ها گونه موش سیاه
سرگین: تقریبا 10 میلی‌متر طول و 2 تا 3 میلی‌متر ضخامت دارد. سرگین اغلب اندکی قوس دارد و در انتها نوکدار است. موش قهوه‌ای سرگین خود را در گوشه‌ها یا در امتداد دیوار قرار می‌دهد اما موش سیاه در همه نقاط می‌گذارد.
وضعیت حفاظتی گونه موش سیاه
گونه موش سیاه در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد. در بعضی مناطق مانند جزایر و جنگل‌های حرا آثار شدیدی بر تنوع زیستی به ویژه پرندگان زادآور دارد. کنترل این گونه در کلونی زادآوری پرندگان از اقدامات ضروری است.
طبقه بندی گونه موش سیاه
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
زیر خانواده موشها
- گونه موش خاردار
- گونه موش کشتزار گلو زرد
- گونه موش کشتزار هیرکانی
- گونه موش کشتزار اورال
- گونه موش کشتزار استپی
- گونه موش کشتزار ابن سینا
- گونه موش بیشه هندی
- گونه موش خانگی
- گونه موش مقدونی
- گونه موش ورامین (نزوکیای دم کوتاه)
- گونه موش قهوه‌ای
- گونه موش سیاه
- گونه موش هیمالیایی (ترکستانی)
External Features: HB 160-230 mm, T 180-250 mm, HF 30-40 mm, E 24-27 mm and W 70-300 gr. Body size is medium to large but smaller and slimmer than Brown rat. Despite its name, the Black rat exhibits several color forms ranging from black brown to dark grey or russet brown. Color of underneath is lighter and usually light grey. Tail is hairless and longer than head and body length. Ears are large and pointed and pinna is well grown and if folded forward could reach the eyes.
Biological Features: It’s nocturnal but when undisturbed can be observed during the day. Being omnivore, feeds on plant materials such as seeds and fruits and on animal matters as fish, crabs, snails, birds and bird eggs. It can dig through hard surfaces as cement and wood. Can climb trees and walls easily and is a good swimmer. Nests are built underground or even on top of mangrove and palm trees. In favorable conditions can breed throughout the year but peak of reproduction is in summer and fall. Gestation period is 21 to 29 days and 6 to 12 young are produced in a litter. Newborns are nursed 3 to 4 weeks. Longevity in nature is 1 and in captivity about 4 years.
Habitat, Distribution and Abundance: It is native to Indian continent but now widely distributed all over the globe. It is found in most docks, human inhabitations along Sea of Oman, Persian Gulf and Islands as Qeshm, Hendurabi, coastal areas of Caspian Sea and big cities as Tehran and Shiraz. Also, in natural habitats as Geno Mountain, mangrove forests of Gheshm Island, Tiab and Nayband and citrus groves of northern Iran. It is observed from sea level to 2300m. There is a high population in most areas and in mangrove forests of Qeshm Island there are about 7 rats per hectare.
Conservation Status: It is categorized as “Least Concern” (LC) by the IUCN. Black rat is an introduced species to Iran and severely affects local biodiversity in some areas as in island habitats and mangrove forests by feeding on breeding birds or their nests. It is essential to control black rat populations in colonial nesting sites of birds.