گونه میش مرغ Great Bustard
نام فارسی: میش‌مرغ
نام علمی: Otis tarda
نام انگلیسی: Great Bustard
نام‌های محلی: ترکی: دویداخ، کردی: چرگ
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه میش‌مرغ
طول بدن 75 تا 105 سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها 190 تا 260 سانتی‌متر است. سنگین‌ترین پرنده ایران است. نر و ماده متفاوت (نر حدود 50 درصد بزرگ‌تر) و فقط پرنده نر دارای تغییرات فصلی است. پرنده نر بالغ در دوره جوجه‌آوری سر و گردن خاکستری روشن، سینه و قسمت پایینی گردن دارچینی با لکه‌های سیاه و زیرتنه سفید دارد. یک دسته موی پر به شكل سبیل‌هایی از قاعده منقار به روی گردن آویخته است.
- پرواز: در پرواز سفیدی برخی پوش پرهای روی بال‌ها به همراه سفیدی قاعده شاهپرهای ثانویه تشكیل لكه بزرگ و مشخصی به این رنگ روی بال‌ها می‌دهند كه در تضاد آشكاری با تیرگی شاهپرهای پرواز و پوش‌پرهای كوچک روی بال‌ها به خوبی نمایان است.
- پرها: پرهای دم در سطح فوقانی دارچینی و دارای چندین نوار سیاه عرضی با یک نوار نازك سفید در انتها است. در خارج از این دوره، لكه دارچینی سینه به رنگ خاكستری مایل به آبی تبدیل شده و موی پرهای صورت را از دست می‌دهد. رنگ پر وبال ماده بالغ شبیه به نر در خارج از دوره جوجه‌آوری است. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده با سر و گردن قهوه‌ای و تارک سر، تیره رنگ است.
ویژگی‌های زیستی گونه میش‌مرغ
میش‌مرغ علف‌زارهای باز، دشت‌ها و استپ‌های وسیع بدون درخت و مزارع گندم را ترجیح می‌دهد و از مناطق سنگی و بسیار خشک، جنگل‌ها و تالاب‌ها دوری می‌كند. پرنده‌ای خجالتی و بسیار محتاط است و فاصله زیادی را از انسان حفظ می‌كند. به صورت گروهی و معمولاً در دسته‌های كوچک در حال تغذیه و پرواز دیده می‌شوند ولی در دوره جوجه‌آوری فقط نرها دسته‌هایی تشكیل می‌دهند. پروازی با بال‌زدن‌های آرام، منظم و پرتوان دارد. به آرامی و با گردنی صاف و دمی به نسبت برافراشته راه می‌رود.
- تغذیه: بیشتر از گیاهان و بی‌مهره‌ها و گاهی مهره‌داران كوچک تغذیه می‌كند.
- تولید مثل: جوجه‌آوری از اوایل اردیبهشت در علف‌زارهای باز و اراضی مزروعی پهناور آغاز می‌شود. در این زمان نرها در ميعادگاه‌های سنتی (Lek) به دور هم جمع می‌شوند و در فواصل كوتاه از یكدیگر اقدام به اجرای نمایش‌های جنسی زیبایی شامل پف‌كردن موی پرهای صورت، گردن و بال‌ها می‌كنند. ماده‌ها نیز در این مكان به تغذیه مشغول هستند و به طور تصادفی با نرهای در حال نمایش و رقابت روبرو می‌شوند. سیستم جفت‌گیری چند همسر و در هم ریخته است. آشیانه‌اش گودی كم‌عمق و بدون پوشش است كه آن را روی زمین و در مناطق فاقد پوشش گیاهی یا با پوشش اندک و به ندرت بین پوشش بلند می‌سازد. معمولاً 2 تا 3 و گاهی 4 تخم نیمه بیضی تا نیمه بیضی بلند، صاف، تا حدی صیقلی، خاكستری رنگ پریده، زیتونی مایل به خاكستری، قهوه‌ای مایل به زیتونی یا سبز مایل به زیتونی با خال‌های قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره یا خاكستری و به ابعاد 79.4 × 56.8 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 25 تا 28 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از كرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند، در حدود 28 روزگی قادر به پرواز و در حدود 35 روزگی مستقل می‌شوند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه میش‌مرغ در ایران
میش مرغ به صورت تابستان‌گذران و جوجه‌آور کمیاب در كشت‌زارها و دشت‌های مرتفع واقع در نواحی غرب كشور دیده می‌شود. همچنین به تعداد كم در دشت‌های جنوب دریاچه ارومیه و در شمال استان خراسان زمستان‌گذرانی می‌كند.
وضعیت حفاظتی گونه میش‌مرغ
میش‌مرغ جزء پرندگان آسيب‌پذير (VU) محسوب می‌شود، همچنین در ضمیمه II کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد. در ایران نیز جزء پرندگان در معرض خطر انقراض معرفی شده و دارای ارزش حفاظتی است. از مهم‌ترین عوامل تهدیدكننده این پرنده در مقیاس بین‌المللی افزایش تكه تكه شدگی و از دست رفتن زیستگاه‌ها به واسطه توسعه كشاورزی متمركز، چرای شدید در مراتع، جنگل‌کاری، توسعه طرح‌های آبیاری، احداث جاده‌ها، افزایش خطوط انتقال‌برق، فنس‌كشی و ایجاد كانال‌های آبرسانی معرفی شده است. همچنین افزایش مرگ و میر در جمعیت‌های باقی‌مانده از این پرنده به عواملی نظیر برخورد با ماشین‌آلات كشاورزی مكانیزه، مسموم شدن با كودهای شیمیایی و آفتكش‌ها، آتش‌سوزی در مراتع، شكار غیرقانونی، برخورد با خطوط انتقال برق و طعمه‌خواران طبیعی نسبت داده می‌شود.
صدای پرنده
این پرنده عمدتاً ساکت است، اما صدای عمق‌دار و خفه مانندی دارد.
فایل صدای پرنده با توجه به نام لاتین
طبقه بندی گونه گونه میش‌مرغ
سایر اعضای خانواده هوبره را بشناسیم
- گونه هوبره
- گونه میش مرغ
- گونه زنگوله بال
Morphological characteristics: 75-105 cm length and 190-260 cm wingspan. The heaviest bird in Iran. Sexes dissimilar (male about 50% larger), male with seasonal variation. Male breeding adult with light grey head and neck, rufouscinnamon lower neck and breast with black spots, and white underparts. A tuft of stiff moustache-like filoplumes project from base of bill over cheeks backwards. Upperparts to upper tail-coverts and lesser upper wing-coverts cinnamoncoloured with black bars. A large white patch on wing is created by greater and longer median upper wing-coverts and bases of secondaries, clearly contrasting with dark flight-feathers and primary coverts. Females and younger males have grey breast without cinnamon breast-band, moustache short or absent. Juvenile has black cap and brown head and neck.
Biological characteristics: Prefers open meadows, plains, wide treeless steppe, and wheat fields; avoids arid stony areas, forests, and wetlands. A shy and cautious bird; stays far from humans. Seen in groups, usually in small flocks, feeding or flying. During breeding season, only males form displaying groups in traditional leks. In display, tucks tail and upper wing-coverts upwards, exposing white bases and looking like a large white ball. Flight regular and powerful with slow wingbeats. Walks slowly with neck straight and tail rather cocked upright. Often feeds on plants, invertebrates, and occasionally on small vertebrates. Breeding starts late April. Polygynous and promiscuous. Nest a shallow depression on ground without lining, usually among low herbs. Usual clutch 2-3, sometimes 4, semi-oval to elongated pale grey to olive-brown eggs, mottled brown or grey, 79.4 × 56.8 mm in size. Eggs hatch after 25-28 days, Chicks, precocial and nidifugous, cared for by female parent. Able to fly after 28 days. Fledging period 35 days.
Distribution and abundance: A scarce breeding visitor to farmlands and upland plains in western Iran. Also, winter visitor in small numbers to plains south of Urumiyeh Lake and to northern Khorasan.
Conservation status: Globally has been listed as Vulnerable (VU) in IUCN red list and also listed in CITES Appendix II. Also concerned as endangered in Iran and is of conservation values. The most important factors internationally threatening this species include increased habitat loss and fragmentation due to agricultural intensification, intensive grazing, afforestation, and increasing development of irrigation schemes, road constructions, power-lines, fencing, and ditches. Mechanisation, poisoning due to chemical fertilisers and pesticides, fire, illegal hunting, predation, and collision with overhead powerlines all contribute to high mortality in populations of this species.