اجزای تزیین در معماری ایرانی
در بناهای مختلف معماری ایرانی انواع متنوع تزیین به کار می‌رفته است، که به عنوان نمونه دو مورد از آن‌ها را به اختصار معرفی می‌شود:
- قاب بندی
تزیین معماری ایرانی فقط به غنا و پیچیدگی آن منحصر نمی‌باشد. بر این تزیین نظمی از شبکه‌های اصلی و فرعی حاکم بود و قاب‌هایی پدید می‌آورد که نماهای پیشین و پسین بنا با آن تنظیم می‌شد. مثلاً در سردر ورودی مسجد شیخ لطف‌الله حضور قوسی فرو رفته در داخل مستطیل قاب دور آن، نقش مایه‌ای است، که در سراسر تاریخ معماری دوران اسلامی تکرار شده‌است. گاهی پنجره‌ها، همان نقش قاب را در عمق کمتری تکرار می‌کردند.
- مقرنس
مقرنس به صورت ساده آن در قبل اسلام نیز در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از اولین نمونه‌های آن می‌توان از نمای مقبره مادی دکان داوود در سرپل ذهاب نام برد. در دوره هخامنشی نیز در بناهای تخت جمشید، مثلاً در کعبه زرتشت در نقش رستم می‌توان نمونه‌هایی از آن را مشاهده کرد.
مقرنس از جمله عناصر تزیینی در معماری ایران است که علاوه بر سطح به صورت حجم هم ارائه می‌شده است. مقرنس طاقچه‌هایی مانند کندوی زنبور عسل و استالاگتیت هستند که در کنار یا بالای هم، مانند مجموعه‌ای بلور، بر راستای محورهای مختلف قرار می‌گرفته‌اند.
مقرنس علاوه بر زیبایی و ایجاد سایه روشن، سطوح بیشتری برای تزیین را نیز فراهم می‌کرده است. در بعضی موارد همچنین عامل انتقال بار میان دو سطح مدور و صاف، مانند انتقال بار گنبد مدوّریا تاق ایوان به دیواره‌های صاف چهارگوشه اطراف آن نیز بوده است. عالی‌ترین مقرنس‌ها مربوط به دوره صفوی و متعلق به ایوان ورودی مسجد امام، مدرسه چهار باغ و مسجد شیخ لطف الله در اصفهان است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان