خصوصیات و ساختار پوست دوزیستان
پوست گونه‌های دوزیستان به لحاظ تنفسی و حفاظت بدن دارای اهمیت زیادی است. در زیر پوست بعضی از سیسیلیان‌های استثنایی، پولک‌های کوچکی وجود دارد، اما بقیه دوزیستان فاقد پولک هستند. پوست به علت وجود غدد موکوسی فراوان، نرم و مرطوب نگهداشته میشود. در انواع آبزی دوزیستان نیز ترشح موکوس باعث لزجی پوست بدن می‌گردد.
معمولاً دیده شده که توریست‌های تورهای طبیعت‌گردی چندان احساس خوشایندی نسبت به لزجی پوست دوزیستان ندارند و این عامل باعث شده که تمایل چندانی به نزدیک شدن به آنها نداشته باشند. راهنمایان طبیعت‌گردی میتوانند با ارائه توضیحات مستند و منطقی در مورد علت لزجی پوست دوزیستان در تعدیل این نگرش گام بردارند.
بر روی پوزه و پشت بعضی از دوزیستان قبل از خروج از تخم غددی وجود دارد که ترشحات آنها باعث شکسته شدن پوسته تخم میشود. بیشتر دوزیستان علاوه بر غدد موکوسی دارای غدد دانه‌دار نیز هستند. اگر چه هر دو نوع غده از بسیاری لحاظ کاملاً شبیه یکدیگرند، اما، غدد دانه‌دار موادی مضر و یا سمی ترشح می‌کنند که باعث حفاظت جانور در مقابل دشمنان میشود.
راهنمایان اکوتوریسم توجه داشته باشند که در دست گرفتن قورباغه‌ها و وزغ‌ها منجر به بروز یک رفتار دفاعی در آنها می‌گردد. طی این رفتار حیوان ادرار می‌کند و موادی در داخل ادرار این موجودات وجود دارد که در برخی از افراد باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی و زگیل‌زایی میشود. بنابراین در سفرهای طبیعت‌گردی لازم است که تذکرات مورد نیاز در این زمینه به گردشگران داده شود.
زگیل‌ها و غدد بناگوشی بزرگی (parotoid glands) که در طرفین گردن وزغ‌ها دیده میشود، براثر تجمع غدد سمی به وجود آمده‌اند. بعضی از دوزیستان علاوه‌بر غدد حفره‌دار، دارای غدد لوله‌ای نیز هستند. این غدد بیشتر بر روی انگشت شست بعضی از دوزیستان و گاهی نیز بر روی سینه آنها یافت میشود. غدد یاد شده در فصل باروری فعال می‌شوند و ماده چسبناکی ترشح می‌کنند که جانور نر در هنگام جفت‌گیری برای چسبیدن به جانور ماده از آن استفاده می‌کند.
ماده رنگی پوست دوزیستان مانند ماهی‌ها در رنگدانه‌های پوست جانور قرار دارد. یاخته‌های رنگی حامل رنگدانه، معمولاً برحسب نوع ماده رنگی‌ای که دارند نامیده می‌شوند. ملانوفورها دارای مواد رنگی متنوع سیاه و قهوه‌ای و لیپوفورها دارای مواد رنگی قرمز، زرد و نارنجی هستند. علاوه بر این، دوزیستان یاخته‌هایی به نام گوآنوفور دارند که تا حدی مشابه ایریدوسیت‌های موجود در ماهی‌ها است. این یاخته‌ها حاوی بلورهای گوانین هستند و میتوانند رنگ قوس و قزح و یا سفید تولید کنند. لیپوفورها معمولاً نزدیک سطح پوست، گوآنوفورها در زیر آنها و ملانوفورها در قسمت عمقی قرار می‌گیرند. یاخته‌های (سلول‌های) رنگی تا حدودی آمیبی شکل‌اند و زواید پروتوپلاسمی آنها از جسم اصلی یاخته به خارج کشیده شده است. علاوه بر این، سیتوپلاسم رنگی یاخته می‌تواند جابجا شود و در نتیجه باعث تراکم و یا رقت رنگ شود. بعضی از یاخته‌های رنگی به ویژه لیپوفورها قادر به حرکت آمیبی هستند و میتوانند از سطح پوست دور و یا به آن نزدیک شوند. در قورباغه‌های درختی، بر اثر تجمع ملانوفورها و جابه‌جایی لیپوفورها در بین و یا در زیر گوانوفورها، غالباً حالت تغییر رنگ از سبز به زرد به وجود می‌آید. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که درخشندگی رنگ بدن بسیاری از دوزیستان در تاریکی ناشی از تحریک غده صنوبری آنها، بر اثر فقدان نور کافی یا وجود نور با طول موج‌های مناسب، است. این کیفیت در نتیجه تولید ماده‌ای شبه هورمون به نام ملاتونین به وجود می‌آید. ماده مزبور اثر هورمون یاخته‌های رنگ‌زای هیپوفیز را که باعث انبساط ملانوفورها میشود، خنثی می‌کند در نتیجه ملانوفورها منقبض و باعث روشن‌تر شدن رنگ بدن دوزیستان میشود. این کیفیت حتی در دوزیستانی که بینایی آنها مختل شده است نیز به وجود می‌آید. لیکن در دوزیستانی که غده صنوبری آنها برداشته شده است و در تاریکی قرار داده شده‌اند، ظاهر نمی‌شود. با آن که بسیاری از دوزیستان دارای رنگ‌های حفاظتی چشم‌گیری هستند، اما در پوست انواع غارزی آنها هیچگونه اثری از رنگ دیده نمی‌شود.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان