شناسایی و تماشای پرندگان

در تماشای پرندگان آن چه که در مرتبه نخست اهمیت قرار دارد، شناسایی پرنده است. از این رو آشنایی با روشهای شناسایی و وسایل کمکی در این زمینه از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف از این بخش کمک به علاقه‌مندان و راهنمایان طبیعت‌گردی در جهت شناسایی پرنده‌ها است.
بسیارند افراد علاقه‌مند به حیات وحش و پرندگان که صرفاً به این دلیل که نمی‌توانند یک زرده‌پر را از یک سهره تشخیص دهند، از پیگری و مطالعه در دنیای زیبای پرندگان خودداری می‌کنند. برای برخی دیگر یادگیری بعضی نام‌ها و اصطلاحات نامأنوس مربوط به پرندگان دشوار است، ولی لذت بردن از عالم پرندگان، چه به طور مداوم و چه گاهگاه، نه معلومات وسیع می‌خواهد و نه تخصص دانشگاهی. حتی کسانی که ادعا می‌کنند تفاوت بسیاری پرندگان را نمی‌دانند، مسلماً عقاب، کلاغ، کبوتر، اردک، جغد و بسیاری از پرندگان دیگر را می‌شناسند و در حقیقت زمینه شروع کار را دارند.
روشهای شناسایی پرندگان بسیار ساده و محدود است، اما شرط اول این کار داشتن حوصله و پشتکار است. از هیچکس انتظار نمی‌رود که در وهله اول هر پرنده‌ای را می‌بیند، شناسایی کند. شناسایی پرندگان در صورتی میسر است که بتوان مشخصات ظاهری آنها را دقیقاً مشخص کرد. شرط دوم رعایت سکوت و آرامش است. اگر با سر و صدای زیاد و در حالی که با دوستان خود صحبت می‌کنید، وارد منطقه‌ای شوید؛ بدون شک پرندگان زیادی را فراری خواهید داد. ولی چنانچه در جایی کمین کرده و ساکت بمانید، موفق به دیدن پرندگان بیشتری خواهیر شد. در صورت امکان بهتر است در آغاز کار با افراد وارد همسفر شوید تا راه و رسم مشاهده صحیح پرندگان را بیاموزید.
پرندگان را در همه‌جا و در تمام فصول سال می‌توان مشاهده و مطالعه کرد. این کار نیاز به وسایل و تجهیزات زیاد ندارد. در بیشتر موارد داشتن کتاب راهنما، دوربین دوچشمی (در صورت امکان تلسکوپ)، یک مداد و یک دفترچه یادداشت، لباس مناسب فصل، کلاه آفتابگیر و اندکی صبر و حوصله کافی است.
به عنوان راهنمای طبیعت گردی، پیش از انجام هر سفر در طبیعت می‌توانید به کمک کتاب‌های راهنمای صحرایی و نیز با مشورت با پرنده‌شناسان با تجربه و افراد محلی منطقه مورد نظر، فهرستی از پرندگان منطقه را تهیه کنید. توجه داشته باشید که این فهرست را بر اساس زیستگاه‌های پرندگان جهت کاربرد پرنده نگری مرتب نمایید. به بیان دیگر فهرست شما باید شامل پرندگانی باشد که در زیستگاه‌های مورد بازدیدتان از منطقه (به طور مثال مردابی و تالابی، جنگلی، خورها، دشت‌های باز، صخره‌ای و بیابانی و ...) زیست می‌کنند. این کار در تخمین نوع پرندگان منطقه بسیار سودمند است و تا حد زیادی سردرگمی شما را در تشخیص پرندگان کاهش می‌دهد. تاریخ و محل مشاهده پرندگان خاص یا کمیاب را در کتاب خود در کنار تصویر آن پرنده یادداشت کنید. این کار در آینده، کمک مؤثری برای شما خواهد بود. فرم ارائه شده در شکل زیر، نمونه‌ای از فرم‌هایی است که شما می‌توانید جهت تسریع در ثبت مشخصات پرندگان مشاهده شده، بکار بندید.

روش‌های شناسایی پرندگان اغلب ساده و از طریق مقایسه پرنده با گونه‌های مشابه به دست می‌آید. در اغلب موارد این مقایسه باید در چندین فاکتور انجام شود و لازم است که شخص بداند به کدامیک از مشخصات ظاهری پرنده بیشتر توجه کند. در این راستا می‌توان از موارد زیر نام برد:

1) اندازه و فرم بدن پرنده
2) رنگ بدن پرنده
3) زیستگاه پرنده
4) صدا و آواز پرنده
5) رنگ و اندازه پا نسبت به بدن
6) رنگ، اندازه و شکل منقار
7) رنگ، اندازه و شکل دم
8) شکل بال، طرح رو و زیر بال‌ها، سر و صورت
9) توجه به علامت‌های خاص
10) نحوه و الگوی پرواز
11) نحوه نگهداشتن بالها در هنگام پرواز
12) رفتارهای پرندگان و توجه به رفتارهای خاص آنها
13) فصل مورد مشاهده و موقعیت جغرافیایی
14) شکل آشیانه

دریافت مشاوره تخصصی رایگان