تاریخچه کارهای تحقیقاتی در خصوص تعیین گونه های پرندگان در ایران

قدیمی‌ترین کار تحقیقاتی توسط آقای ساموئل جی. جملین (Samuel G. Gmelin) محقق آلمانی در سالهای 1770 تا 1774 میلادی انجام شده است. وی در استان‌های گیلان و مازندران نمونه‌هایی از گیاهان و جانوران را جمع آوری نمود. اما موفق به چاپ کتاب خود نشد. در سال 1774 میلادی آقای پیتر سیمون پالاس (Peter Simon Pallas) از دست نوشته‌ها و تحقیقات آقای ساموئل در خصوص پرندگان روسیه و اطراف دریای خزر کتابی را به چاپ رساند.

قدیمی ترین محقق پرنده نگر

در سال 1862 میلادی آقای فیلیپی (Philippi) از کشور ایتالیا به ایران آمده و در برگشت کتابی به نام یادداشتهای سفر به ایران به چاپ رساند. در این کتاب 167 گونه از پرندگان ایران نام برده شده است. در سال 1873 میلادی، محقق انگلیسی آقای آلن هیوم (Allan Octavian Hume) اطلاعات کاملی از پرندگان جنوب شرق ایران جمع آوری و در مجله پرنده‌شناسی در کشور هندوستان منتشر کرد.
در سال 1876 میلادی آقای بلانفورد (Blanford) جانورشناس انگلیسی کتابی تحت عنوان جانورشناسی مهره داران ایران منتشر کرد. در این کتاب 385 گونه از پرندگان ایران توصیف شده‌اند. در ادامه آقای زارودنی (Zarudny) محقق روسی طی سالهای 184 تا 1911 به ایران سفرهایی کرده و برای کشورمان بیش از 700 گونه معرفی کرده است. طبیعتاً معرفی این تعداد گونه برای ایران عجیب بوده که می‌تواند ناشی از دو مورد باشد. ابتدا اینکه تعدادی از گونه‌ها در جنس‌های نر، ماده و یا جوجه‌ها به عنوان گونه‌های مستقل معرفی شده باشند، دوم اینکه ممکن است در آن موقع مرزهای ایران فراتر از حالت کنونی بوده باشد.
در سال 1319 شمسی آقای حمدالله مستوفی کتابی با عنوان نزهت القلوب به چاپ رسانید و به توصیف حدود 50 گونه از پرندگان ایران پرداخت. در دهه 1960 میلادی سایمن ج. رید (Simon J. Reed) به جمع‌آوری اطلاعات پرندگان ایران پرداخت و حدود 450 گونه برای ایران نام برد. مقاله او درباره پرندگان ایران در جلد اول تاریخ ایران در کمبریج چاپ شد. در سال 1970 کتاب پرندگان خاورمیانه توسط اکچوپار (Etchecopar) و هو (Hue) تألیف گردید که ایران را کاملاً در بر می‌گرفت. آقای درک اسکات محقق انگلیسی در سال 1354 با کمک تعدادی از پرنده‌شناسان سازمان محیط زیست ایران کتابی تحت عنوان پرندگان ایران را به چاپ رساند. در این کتاب 490 گونه پرنده برای ایران معرفی شده است.

در سال 1996 میلادی آقای پورتر (R. F. Porter) و دیگران کتابی به زبان انگلیسی با عنوان پرندگان خاورمیانه به چاپ رساندند، که تا آن زمان کاملترین اطلاعات را درباره پرندگان ایران داشت. این کتاب در سال‌های بعد بازنگری و در مجموع در تیراژ بالای 200 هزار جلد توزیع شد. محقق بعدی زنده‌یاد اسکندر فیروز بنیانگذار سازمان محیط زیست ایران بودند که در کتاب مهره داران ایران تعداد 502 گونه پرنده برای ایران معرفی کردند. در چاپ بعدی کتاب که به زبان انگلیسی و در سال 2005 انجام شد، تعداد گونه‌های ایران 514 گونه معرفی شد. در سال 1379 آقای دکتر جمشید منصوری کتابی با عنوان پرندگان ایران به چاپ رساند که در چاپ اول 492 و در چاپ‌های بعدی تعداد پرندگان ایران را 514 گونه معرفی کرد. در سال 1384 آقای علی ادهمی در کتاب دانشنامه پرندگان تعداد 520 گونه پرنده و برای ایران معرفی نمود. در سال 1389 کتاب با ارزشی توسط شهاب چراغی و نوشین ساطعی با عنوان پرنده‌نگری در ایران به چاپ رسید که در آن به تعداد 530 گونه از پرندگان ایران اشاره شده است. تاریخچه پرنده‌نگری در دنیا و معرفی برترین پرنده‌نگرهای دنیا تاریخچه پرنده‌نگری در دنیا برای اولین بار اصطلاح Birdwatching توسط ادموند سلوس در کتابی با همین نام در سال 1901 به کار برده شد و سریعاً در دنیا گسترش پیدا کرد. اما پرنده‌نگری قدمتی حدود 200 ساله در دنیا دارد. اولین توجه و علاقه‌مندی نسبت به تماشای پرندگان به خاطر زیبایی‌شان (بیش از سودمندی آن‌ها به خاطر گوشت و منبعی برای غذا) به اواخر قرن هجدهم میلادی توسط Gilbert White، Thomas Bewick، George Montagu و John Clare برمی‌گردد. اما مطالعه متمرکز و علمی درباره پرندگان توسط انجمن سنتی حفاظت از پرندگان بریتانیا، RSPB، (The Royal Society for the Protection of Birds) در کشور انگلستان از سال 1869 آغاز گردید.

محققان پرنده نگر ایرانی

در سال 1392 کتابی تحت عنوان مرغابی‌سانان ایران توسط آقای پرویز بختیاری به چاپ رسید که در آن 34 گونه از راسته مرغابی‌سانان ایران به همراه نقشه پراکنش آنها معرفی شده است. در سال 1393 کتاب پرندگان شکاری ایران با معرفی 49 گونه از پرندگان شکاری روز فعال ایران همراه با نقشه‌های به روز شده پراکنش آنها در کشور توسط پرویز بختیاری منتشر و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. در سال 1394 دو کتاب در خصوص پرندگان به چاپ رسید. کتاب اول به عنوان پرندگان جزیره کیش توسط آقای سید علی جلیلی و دومین کتاب، پرندگان شهر تهران بود که توسط آقای پرویز بختیاری به چاپ رسید و تعداد گونه‌های رکورد شده در کلانشهر تهران را 178 گونه‌ای معرفی کرد که در ابتدا تعجب محققین را در پی داشت، زیرا کمتر کسی تصور می‌کرد که در شهر شلوغ و آلوده‌ای مانند تهران، این چنین تنوعی از پرندگان را بتوان یافت. کتاب مفید دیگر در این زمینه را آقای فرید مبصر به چاپ رساندند. این کتاب در قطع کوچک و قابل حمل به معرفی 548 گونه از پرندگان آزاد و وحشی ایران می‌پردازد. کتاب پرندگان ایران بمنظور بررسی و شناسایی کلیه گونه‌های ثبت شده تا به امروز، بسیار کاربردی و جامع است.

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

مطالب مرتبط

تاریخچه پرنده نگری در دنیا

عبارت پرنده نگری اولین بار در سال ١٩٠١ توسط ادموند سلوس استفاده شد. کتاب او، که به نحو بامسمایی عنوان پرنده نگری را بر خود داشت، یکی از اولین روایتهای جستجوی پرندگان با اهداف زیباشناختی، و نه به عنوان یک منبع غذا، به شمار می رود.

تاریخچه پرنده نگری در ایران

پرنده نگري شاخه اي از بوم گردي يا اكوتوريسم و از محبوب ترين انواع گردشگري با هدف خاص محسوب مي شود كه علاقه مندان زيادي در كشورهاي مختلف جهان داردواندكي توجه و سرمايه گذاري در آن مي تواند اين شاخه از گردشگري را به يك بخش پردرآمد براي صنعت گردشگري در كشور مبدل كند؛ صنعتي كه تاكنون ناشناخته باقي مانده است.

کدهای اخلاقی و رفتاری در پرنده نگری

پرنده نگري اخلاقياتي حاکم است که از آنها با عنوان بايد ها و نبايدهاي پرنده نگري ياد مي کنيم. رعايت اين بايدها و نبايدها براي حفاظت از تنوع زيستي و در نهايت بقاء گونه بشر اهميت بالايي دارند. بر هر حرفه يا فعاليتي و حتي هر حضوري اصولي حاکم است که بر اساس در نظر گرفتن منفعت عمومي در نظر گرفته شده است. گاهي اين اصول کمتر شکل و شمايل قانوني دارد و بر اساس خودآگاهي و درايت انسانها بايد رعايت گردد تا منافع همگان حفظ شود که از آنها به عنوان اخلاق ياد مي شود.

پرنده نگری در آمریکا

اگر صنعت تماشای پرندگان را یک کمپانی فرض کنیم در این صورت این کمپانی در ردیف ۵۰۰ تایی پردرآمد ترین شرکت های دنیا قرار دارد که در سال ۱۹۹۶ به دلیل شرایط مساعد آب و هوایی و زیستگاهی در تالاب های امریکا، این کمپانی در ردیف ۲۳ قرار گرفت. گزارش ها حاکی است هر ساله حدود ۴۵ میلیون شهروند امریکایی برای تماشای پرندگان اقدام به سفر به زیستگاه های پرندگان می کنند.

جایگاه اقتصادی اجتماعی پرنده نگری در دنیا

همزمان با مهاجرت پرندگان از سرزمین های شمالی به مناطق جنوبی میلیون ها پرنده از نخستین روزهای پاییز کوچ خود را شروع می کنند تا زمستان را در این مناطق سپری کنند. اما آنچه جذابیت این مهاجرت ها را در کشورهای مختلف دوچندان می کند نحوه استقبال مردم از پرندگان مهاجر است. تورهای تماشای پرندگان رونق دوچندانی می گیرد و هزاران نفر را به سمت زیستگاه های پرندگان می کشاند تا یک روز آفتابی یا بارانی را در کنار پرندگان مهاجر سپری کنند.

مدیریت تورهای پرنده نگری

بخشهای مختلفی از طبیعت پذیرای طبیعتگردها میباشند. امروزه مناطق تحت حفاظت ازجمله تاالبها، به دلیل جذابیتهای طبیعی خود، پذیرای بخش قابلتوجهی از طبیعتگردان هستند.به طورکلی مجموعهای از فعالیتهای تفرجی در ارتباط با تاالبها مانند تماشای حیاتوحش، قایقرانی و شکار امکانپذیر است، که میتواند درآمد باالیی را برای جوامع محلی و منطقه ای به همراه داشته باشد.

شناسایی و تماشای پرندگان

نکات لازم است برای شناسایی پرندگان اندازه‌ی تقریبی پرنده، شكل، حالت، رنگ و طرح بدن، زیستگاه، تاریخ و ساعتی كه پرنده در آن مشاهده شده و در نهایت حركات و رفتار خاصی كه از پرنده سر زده است در مورد پرندگان نر، آوازی كه می‌خواند نیز می‌تواند برای شناسایی آن مهم باشد.

اندازه و فرم بدن پرنده

اسکلت بدن پرندگان به شدت سبک است اما به اندازه کافی برای تحمل تنش های ایجاد شده در اثر بلند شدن، پرواز و فرود آمدن مقاومت دارد. هر پرنده بسته به نوع زیستگاه دارای یک فرم و اندازه می باشد که موارد فوق در شناسایی پرنده و در پرنده نگری کمک می کند.

رنگ بدن پرنده

رنگ آمیزی بدن پرندگان بیشتر به منظور حفاظت آنها است.مشاهده می شود که برخی از پرندگان به رنگ روشن و برخی به رنگ تیره هستند.یکی آن که پرندگان روشن رنگ، بیشتر عمر خود را در بالای درختان، در هوا و یا بر روی آب می گذرانند؛ ولی پرندگان تیره رنگ بیشتر در سطح زمین یا نزدیک آن، زندگی می کنند.قاعده دیگر این است که بسیاری از پرندگان – البته با استثناهای بسیار – قسمت بالای اندامشان پر رنگ تر از قسمت های زیرین می باشد.

زيستگاه پرندگان

در سفرهای پرنده نگری برای دیدن و شناسایی پرنده ها می توان از زیستگاه گونه مورد نطر کمک گرفت. زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر؛ مناطق کویری، کوهستانی و گرمسیری، دریای خزر و حاشیه خلیج فارس است که با بررسی گونه های مختلف گاهي اوقات از مشاهده نوع زيستگاه مي‌توانيد تا 90 درصد گونه مورد نظر را شناسايي کنيد.

برچسب ها

پرندگان پرنده نگري پرنده نگر گونه های پرندگان در ایران پرویز بختیاری تماشای پرندگان تاریخچه پرنده‌نگری در دنیا

پیام های کاربران

رکسنا

سلام من در مورد قو و هما در کتاب پرنده شناسی دکتر منصوری مطلب میخوام دانلود رایگان میزنم توضیح نمیاد چه جوری باید عمل کنم؟

پاسخ مدیر سایت :

سلام در مورد دانلود رایگان کتاب کمکی از ما ساخته نیست، می‌توانید با انتشاراتی تماس بگیرید و کتاب فیزیکی سفارش دهید یا بپرسید اگر فایل کتاب هم موجود هست که امکان خرید آن باشد.