گونه وال گوژپشت Humpback Whale
نام فارسی: وال گوژپشت
نام علمی: Megaptera Novaeangliae
نام انگلیسی: Humpback Whale
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه وال گوژپشت
نهنگ گوژپشت از پستاندارن ایران، بدنی قوی و تنومند با طول 11 تا 18 متر و حداقل 40 تن وزن دارد. ماده‌ها 1 تا 1.5 متر بلندتر از نرها هستند. 270 تا 400 جفت بالن به طول 70 تا 80 سانتی‌متر و به رنگ سیاه تا زیتونی در فک بالا دارد. دارای سری پهن با زگيل‌هايی روی آن است. رنگ پشت بدن سياه رنگ و زير بدن و پهلوها سفيد است. زير گلو شیارهای طولی عمیقی به تعداد 14 تا 35 عدد وجود دارد. مشخصه اصلی نهنگ گوژپشت باله‌های سينه‌ای بسيار بزرگ بوده که دارای حاشيه‌ای دندانه‌دار است و تقریبا به اندازه یک سوم طول بدن است. حاشیه باله دمی دندانه‌دار است. باله پشتی كوچک و گوژ مانند است. فواره V شکل، کوتاه و طول آن به 3 متر می‌رسد. سطح زیرین باله دمی از کاملا سیاه تا کاملا سفید و یا ترکیبی از سفید و سیاه دیده می‌شود. یکی از راحت‌ترین گونه‌های قابل شناسایی است ولی گاهی با نهنگ عنبر Physeter microcephalus اشتباه گرفته می‌شود.
ویژگی‌های زیستی گونه وال گوژپشت
اجتماعی بودن، انجام عملیات آکروباتیک، صدای رسا و متنوع و مهاجرت‌های طولانی از ویژگی‌های این نهنگ است. معمولاً آرام و با سرعت 7 کیلومتر در ساعت شنا می‌کند، ولی بیشترین سرعت به 27 کیلومتر در ساعت می‌رسد، شنا نامنظم و همراه با بازی است. معمولا تنها یا در گروه‌های کوچک از آب‌های سرد قطبی كه محل مناسب تغذیه است به مناطق گرمسیری برای زادآوری مهاجرت می‌کند. گاهی اوقات به مدت طولانی روی آب می‌خوابد. این جانور در حالی‌که شکمش بالا است به‌طور کامل از آب بیرون می‌پرد و بعد می‌چرخد. فواره نسبتاً کوتاهی به ارتفاع 3 تا 5 متر دارد که در بالا پهن می‌شود. در فصل تابستان توقف زیر آب معمولاً بین 3 تا 5 دقیقه است ولی در فصل زمستان به 15 و استثنائاً به 40 دقیقه نیز می‌رسد. در موقع شیرجه رفتن پشت آن حالت قوزمانندی به‌خود می‌گیرد. این نهنگ صدای مخصوص و فوق‌العاده بلندی دارد که در زیر آب تا فاصله‌ای متجاوز از 100 کیلومتر قابل تشخیص است. این نهنگ قادر است چندین نوع صدا ایجاد کند و در میان موجودات روی زمین متنوع‌ترین و طولانی‌ترین صدا را دارد که بین 6 تا 35 دقیقه تداوم دارد. صدای بلند، ویژه و متنوع آنها برای برقراری ارتباط در مهاجرت یا تولیدمثل استفاده می‌شود. نهنگ گوژپشت در بین پستانداران طولانی‌ترین مهاجرت‌ها را نیز دارد. این نهنگ همه ساله حدود 16 هزار کیلومتر فاصله رفت و برگشت بین محل تغذیه تابستانی تا محل تولیدمثل را طی می‌کند.
تغذیه نهنگ گوژپشت: بیشتر از پلانکتون‌ها، سخت‌پوستان، نرم‌تنان، ماهی‌های کوچک و کریل تغذیه می‌كند.
تولید مثل نهنگ گوژپشت: در فصل زمستان در آب‌های گرم جفت‌گیری می‌کند. در فصل جفت‌گیری معمولاً در نزدیک ساحل مشاهده می‌شود. بعد از 10 تا 12 ماه یك بچه با وزن حدود 1300 کیلوگرم و طول 4.3 متر به دنیا می‌آورد. تا 12 ماهگی از شير مادر تغذيه می‌كند و در سن 4 تا 5 سالگی بالغ می‌شود.
طول عمر نهنگ گوژپشت: این گونه از نهنگ های ایران، طعمه‌خوار خاصی نداشته اما گمان می‌رود كه جوان‌ترها توسط كوسه و يا نهنگ کُشنده مورد حمله قرار می‌گيرند. طول عمر حدود 50 سال است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه وال گوژپشت
این نهنگ گونه‌ای است که در تمام آب‌های دنیا زندگی می‌کند. بیشتر برای تغذیه و تولیدمثل در آب‌های ساحلی و نزدیک محل زندگی انسان‌ها دیده می‌شوند. نهنگ گوژپشت در ایران از آب‌های خور موسی و بحرکان در خلیج فارس (1 مشاهده و 1 لاشه) و دریای عمان (2 جانور به گل نشسته و 1 مشاهده) گزارش شده است.
وضعیت حفاظتی گونه وال گوژپشت
نهنگ گوژپشت در زمره گونه‌های در معرض خطر انقراض سازمان حفاظت محیط زیست، طبقه کمترین نگرانی (LC) فهرست سرخ IUCN و پیوست I كنوانسیون CITES قرار دارد.
طبقه بندی گونه وال گوژپشت
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
زیر راسته نهنگ‌های بدون دندان
- گونه نهنگ آبی
- گونه نهنگ براید
- گونه نهنگ باله پشتی
- گونه نهنگ سای
- گونه نهنگ گوژپشت
External Features: TL 11-18 m and W at least 40 tons. The body is more robust. Females are about 1-1.5 m longer than males. There are 270 to 400 pairs of black to olive baleen plates in the upper jaw with a length of 70 to 80 cm. Head is wide and covered with tubercles. Dorsal of body is black but the sides and the undersides are white. 14 to 35 long ventral pleats run along the throat. The main characteristic of Humpback whales is their large wing-like flippers which have crenate edges and are one-third of the body length. The tail flukes have a serrated trailing edge. Dorsal fin is small and hump-like. The V shaped exhalation blow is relatively short and reaching 3 meters. The ventral side of the flukes also varies from all black to all white with individually distinctive patterns of white and black. The humpback whale is very distinctive and is one of the easiest whales to identify; however, there can be some confusion with the sperm whale Physeter macrocephalus.
Biological Features: This sociable whale swims slowly and playfully. They generally occur singly or in small groups, it migrates over long distances from cold and food-rich polar waters to warm tropical waters to give birth. A variety of sounds are used during migration and breeding. A small blow is formed while exhaling which spreads at the top. Back is completely bended when diving. Humpback whales feed mostly on small fish and krill. Breeding takes place in warm waters in winter and one calf is born after gestation period of 10 to 12 months. The calf weight is 1300 kilograms and 4.3 meters long. It feeds on milk for 12 months and matures at 4 or 5 years of age. Humpback whales have no natural predators but the young may be attacked by large sharks or killer whales. Longevity is near 50 years.
Habitat, Distribution and Abundance: This species occupies all oceans. Humpback whale do most of their feeding and breeding in coastal waters over continental shelves of all the continents, often near human population centers. In Iran, Humpback whales have been seen in the Persian Gulf (Khur-e- Musa and Bahrekan) and Oman Sea.
Conservation Status: DoE has considered this species in risk of extinction. It is also categorized “Least Concern” (LC) by the IUCN and is listed in appendix I of CITES.