انتهای باغ، کنار بوته‌های کدوتنبل مشغول روشن کردن آتش بودم. همزمان با هدلمپ به اطراف نگاه می‌کردم و می‌خواستم چشمان درخشان عنکبوت‌ها را ببینم.
ناگهان متوجه نقاط منظم و درخشان روی برگ‌های کدو شدم. نزدیک‌تر رفتم و نور چراغ را روی برگها گرفتم. قطرات آب، حاشیه برگها را پوشانده بود. آن شب، زمان تعیین شده برای حق‌آبه بود و سطح خاک خیس به نظر می‌رسید. در حالی که خیره به قطرات آب روی حاشیه برگها نگاه می‌کردم اصطلاح تعریق و تعرق به خاطرم آمد.
تعریق گیاهان چیست؟
گیاهان نیز مانند انسان و دیگر موجودات به دلیل ارتباطی که با آب و دمای محیط دارند، عرق میکنند. در جریان این تبادل محیطی آب به طرق مختلف جابه‌جا میشود. خروج آب از گیاه به صورت بخار آب یا گاز تعرق گیاه نامگذاری شده و به شیوه‌های مختلف از سطح گیاه اتفاق می‌افتد. شواهد علمی نشان می‌دهند که عمده بخار آب از روزنه‌های هوایی سطح برگ خارج میشود اما در باقی موارد سلول‌های عدسک‌های ساقه‌های چوبی و کوتیکول‌های نازک مسئولیت اجرای عملیات تعرق در گیاهان را به عهده دارند.
تعرق گیاهان در اثر پتانسیل آب برگ به پتانسیل آب ریشه انجام میشود. هربار که پتاسیل آب برگ به بیشترین حد خود برسد (حوالی ظهر) سرعت و شدت جریان آب از ریشه به سمت برگ بیشتر خواهد شد.
اهمیت تعریق در گیاهان
عمل تعرق به گیاهان کمک می‌کند که دمای مناسبی پیدا کنند. بر این اساس سطح برگها خنک‌تر خواهد بود و املاح آب در تمام نقاط گیاهان به خصوص در برگها جریان خواهد داشت. تعرق همچنین به بهبود عملکرد فتوسنتز و تنفس گیاهان کمک می‌کند.
تعرق در گیاهان بیابانی چگونه است؟
تعرق عملکرد یک اکوسیستم برای داشتن حداقل نیاز‌هاست اما تعرق در گیاهان بیابانی به حداقل می‌رسد. در صورتی که مشابه گیاهان این فرایند پیش می‌رفت، منجر به مرگ این دسته گیاهان می‌شد.
این نکته باید در نظر گرفته شود که 90 % آبی که جذب گیاهان میشود به صورت تعرق تلف و تنها 5 تا 10 % مصرف واقعی گیاه خواهد بود. در برخی صنایع برای جلوگیری از هدر رفت آب دمای محیط پایین نگه داشته میشود تا گیاه عمل تعرق زیادی نداشته باشد.
هیداتود-Hydathode- یا روزنه‌ی آبی یکی دیگر عملیاتی است که در اثر فعل و انفعالات آب در گیاهان به هنگام شب که هوا خنک‌تر است، اتفاق می‌افتد. در این عملیات آب و املاح اضافی از روزنه‌های آبی همیشه باز خارج می‌شوند.
تعرق در گیاه به چه مانند است؟
آیا تاکنون به قطرات آبی که روی خیار یا کدوی دو نیم شده شکل می‌گیرند دقت کرده‌اید؟ تعرق مشابه همین مثال و در اثر فشار ریشه‌ای به وجود می آید و چون در گیاهان آوند‌دار، روزنه‌های آبی سلول نگهبان روزنه ندارند که باز یا بسته شود آب بصورت مایع خارج میشود.
تفاوت شبنم و تعرق گیاه چیست؟
همچنین تعرق با شبنم متفاوت است، عملیات شبنم یا ژاله به واسطه عمل میعان یا بخار آب موجود در هوا به صورت قطره روی سطح برگها که اندام خنک‌تری در گیاه هستند اتفاق می‌افتد.
تعریق در گیاهان سالم اتفاق می‌افتد اما اگر املاح معدنی یا کود شیمیایی در خاک زیاد شود منجر به سوخته شدن حاشیه برگها خواهد شد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان