راسته گاوهای دریایی (ORDER SIRENIA)
رده‌بندی و تنوع راسته گاوهای دریایی
راسته گاوهای‌دریایی از رده پستانداران، دارای 2 خانواده و 4 گونه است. از این راسته 1 گونه گاو دریایی (Dugong) و 3 گونه ماناتی (Manatee) شناسایی شده است. از راسته گاوهای دریایی در ایران فقط گونه گاو دریایی یا دوگونگ گزارش شده است که بیشتر در سواحل جنوب خلیج‌فارس حضور دارد.
فراوانی و پراکندگی گاوهای دریایی
در آب‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کم عمق ساحلی، مصب‌ها و رودخانه‌ها زندگی می‌کنند، زیرا این مناطق غنی از علف‌های دریایی است. در آب‌های شمال استرالیا، اندونزی، غرب و شرق آفریقا، دریای سرخ و خلیج فارس، آمریکای مرکزی (دریای کارائیب) و جنوبی پراکندگی دارند.
آناتومی و شنا
بدن گاوهای دریایی دوکی‌شکل است. طول بدن 2.5 تا 4 متر و وزن‌شان تا 400 کیلوگرم می‌رسد. سطح بدن فاقد مو است و فقط در برخی قسمت‌ها مثل پهلوها و سطح شکمی موهای نازک و کوتاهی دارند. در اطراف پوزه و روی لبها سبیل‌های زبر و سفتی دیده می‌شود. سبیل‌های آنها به گرفتن علف‌های دریایی توسط لبها کمک می‌کند. لب بالایی به طور مشخصی پهن است. پوزه برای جستجو در بستر به سمت پایین مایل شده است. لبها و پوزه بسیار انعطاف پذیرند که برای تغذیه در بستر آب مناسب است. فاقد گوش خارجی هستند. سوراخ‌های بینی بالای پوزه قرار دارند و دارای سرپوش هستند. سرپوش‌ها فقط هنگام تنفس روی آب باز می‌شوند. دم به صورت افقی قرار می‌گیرد و باله‌های سینه‌ای پارو شکل هستند. گاوهای دریایی باله پشتی ندارند ولی در لگن خاصره آنها یک جفت استخوان ابتدایی (Vestigial bones) باقی‌مانده که توسط ماهیچه‌ها احاطه شده است. پوزه و آرواره زیرین به ویژه در دوگونگ به سمت پایین کج شده است که تغذیه از بستر دریا را تسهیل می‌کند. استخوان‌ها بسیار متراکم و سنگین هستند. آنها معمولاً یک جفت دندان نیش کوتاه در آرواره بالایی خود دارند. جمجمه و فرم باله دمی متفاوت از دیگر پستانداران دریایی است.
زیست‌شناسی و بوم‌شناسی
رفتار گاوهای دریایی: گاوهای دریایی کاملا آبزی و علف‌خوار هستند و مانند نهنگ‌ها هیچ‌گاه آب را ترک نمی‌کنند. غذای اصلی آنها علف‌های دریایی (Sea grasses) است که در آب‌های کم عمق دریا می‌رویند. آنها در مناطقی پراکنده هستند که درجه حرارت آب حدود 20 درجه سانتیگراد باشد زیرا گاوهای دریایی نرخ متابولیک پایینی دارند و از نظر خودتنظیمی حرارت بدن ضعیف هستند.
تولید مثل در گاوهای دریایی: گاوهای دریایی نرخ تولیدمثلی بسیار پایینی دارند. در هنگام تولید صدا منطقه پشت پره‌های بینی خود را فشار می‌دهند. طول دوران شیردهی در این راسته بیش از 1 سال است. معمولا ماده‌ها را یا تنها و یا همراه نوزادان خود می‌توان مشاهده کرد، ولی در جاهایی که منابع غذایی فراوان و آب گرم وجود دارد، تراکم جمعیتی آنها نیز بیشتر می‌شود. هیچ مدرکی دال بر ارتباط اجتماعی یا وابستگی گروهی وجود ندارد.
حفاظت از گاوهای دریایی
اعضای این راسته در گذشته به خاطر گوشت، استخوان، پوست و چربی شکار می‌شدند. همه آنها از سوی اتحادیه جهانی حفاظت، گونه آسیب‌پذیر (VU) اعلام شده‌اند. دوگونگ از سوی سازمان حفاظت محیط‌‌زیست گونه حمایت شده اعلام شده و در ضمیمه I کنوانسیون تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در خطر (CITES) قرار دارد. جمعیت 2 گونه از آنها رو به کاهش است و جمعیت 2 گونه دیگر وضعیت نامعلوم دارد.
راسته گاوهای دریایی
دریافت مشاوره تخصصی رایگان