گونه سنجاب زمینی Spermophilus fulvus
نام فارسی: سنجاب زمینی
نام علمی: Spermophilus fulvus
نام انگلیسی: Yellow Ground Squirrel
نام‌های محلی: (خراسانی: کلاهو) (قزوینی: گورگان)
گونه سنجاب زمینی از جوندگان ایران، از نظر شکل و اندازه جثه شباهت زیادی به سنجاب ناخن دراز دارد. تفاوت ظاهری آن، کوتاه بودن ناخن‌ها و نبودن موهای بلند در کنار ناخن‌ها است.
ویژگی‌های ظاهری گونه سنجاب زمینی
طول سر و بدن 240 تا 280 میلی‌متر، طول دم 70 تا 78 میلی‌متر، طول کف پای عقب 43 تا 52 میلی‌متر، طول گوش 7 تا 8 میلی‌متر و وزن 460 تا 1,000 گرم است. جثه‌ای به نسبت بزرگ، دمی کوتاه‌تر ازطول سر و بدن، چشم‌هایی درشت و لاله گوش بسیار کوچکی دارد. رنگ سطح پشتی، زرد کرم با سایه‌ای از رنگ قهوه‌ای و زیر بدن روشن‌تر است. کف دست و پاها برهنه بوده، ناخن‌های سیاه رنگی دارد كه معمولا در دست‌ها بلندتر از پاها است.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه سنجاب زمینی
گونه سنجاب زمینی روزگرد است. معمولا در گروه‌های نزدیک به هم زندگی می‌کنند. اغلب اطراف لانه در حالی که روی دو پا ایستاده دیده می‌شود. به هنگام احساس خطر صدای سوت مانندی سر داده، به سرعت به داخل لانه می‌رود. معمولا لانه 1 راه خروجی داشته و در عمق 50 تا 100 سانتی‌متری سطح زمین قرار دارد. صبح و عصر فعالیت بیشتری دارد و در میانه روز به استراحت می‌پردازد. در مناطق سردسیر با سرد شدن هوا به خواب زمستانی طولانی فرو می‌رود. اواخر زمستان و اوایل بهار پس از گرم شدن هوا از خواب بیدار می‌شود و تا اواخر بهار به شدت فعال است. احتمالا تابستان خوابی هم دارد.
خوراک سنجاب زمینی: از گیاهان مختلف تغذیه می‌کند. گاهی به مزراع غلات خساراتی وارد می‌سازد و در برخی مناطق یکی از آفات محصولات کشاورزی به شمار می‌رود.
تولید مثل سنجاب زمینی: در سال 2 بار تولیدمثل کرده و هربار 5 تا 9 بچه می‌زایند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه سنجاب زمینی در ایران
زیستگاه گونه سنجاب زمینی استپ‌های مناطق سردسیر با پوشش گیاهی تنک، اراضی نرم رسی و حاصل‌خیز است. اراضی کشاورزی و مناطق مسطح را ترجیح می‌دهد. در ایران 2 جمعیت کاملا مجزا از سنجاب زمینی وجود دارد. یکی در شمال غرب از استان‌های همدان، کردستان، زنجان و قزوین و تهران و دیگری در شمال شرق در استان خراسان رضوی است.
پراکنش جهانی گونه سنجاب زمینی
پراکندگی سنجاب زمینی در دنیا در آسیای مرکزی است.
آثار و نمایه‌ها گونه سنجاب زمینی
لانه سنجاب زمینی: لانه سنجاب زمینی از ساختاری بسیار ساده تشکیل شده است. لانه آنها معمولاً شامل اتاقکی در عمق 50 تا 60 سانتی‌متری از سطح زمین است که تنها با یک راهرو شیب دار به سطح زمین می‌رسد.
وضعیت حفاظتی گونه سنجاب زمینی
گونه سنجاب زمینی به دلیل پراکندگی گسترده و فراوانی جمعیت در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.
طبقه بندی گونه سنجاب زمینی
سایر اعضای خانواده سنجاب‌ها را بشناسیم
- گونه سنجاب ایرانی
- گونه سنجاب زمینی ناخن دراز
- گونه سنجاب زمینی زرد
- گونه سنجاب زمینی پیراحمد (سنجاب آسیای صغیر)
- گونه سنجاب بلوچی (سنجاب نخلی)
External Features: HB 240-280, T 70-78, HF 43-52, E 7-8 mm and W 460-1000 gr. The body is relatively large with a tail that is shorter than the body length. The eyes are large and the ears are very small. The dorsum is creamy yellow with a brown tint. The under parts are lighter. The soles of both fore and hind limbs are bare and the claws are longer on the fore limbs.
Biological Features: This squirrel is diurnal and gregarious and often observed standing on their feet outside their burrows. When sensing danger a whistle like sound is produced and animals flee to their burrows. Burrows have one entrance and are built 50-100 cm below the ground surface. The species is active during mornings and evenings resting during the middle of the day. The species hibernates in colder areas become active again at the end of winter or early spring. The species is active until the end of spring and possibly aestivates. Reproduction is twice a year with a litter of 5 to 9 young.
Habitat, Distribution and Abundance: This species inhabits cold steppes with sparse vegetation and productive clay soils. Flat agricultural areas are preferred. There are two distinct populations of Yellow ground squirrel in Iran. One in northwest in the provinces of Hamadan, Kordestan, Zanjan, Qazvin and Tehran. The other population is found in northeast in North Khorsan, Razavi Khorasan and South Khorasan provinces.
Conservation Status: A widespread and abundant species with no major threats. The species listed as “Least Concern” (LC) in IUCN Red List.