گونه قوچ و میش اوریال Urial Wild Sheep
نام فارسی: قوچ و میش اوریال
نام علمی: Ovis vignei
نام انگلیسی: Urial Wild Sheep
زبان محلی ترکمنی: قوچ قویون
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری قوچ و میش اوریال
طول سر و بدن 150 سانتی‌متر، طول دم 15 سانتی‌متر، ارتفاع بدن 70 تا 100 سانتی‌متر و وزن 25 تا 85 كیلوگرم است. نرهای قوچ و میش دارای شاخ‌های بلندی هستند كه حلزونی شكل بوده و به طرف پهلوی صورت و رو به جلو خمیدگی دارند. بزرگترین شاخ قوچ و میش، كه مربوط به پارک ملی گلستان بوده و رکورد جهانی است، 113 سانتی‌متر طول دارد. مقطع شاخ‌ها مثلثی است. ماده‌ها نیز شاخ‌های کوتاه و فشرده‌ای دارند. موهای پشت بدن در تابستان کم پشت و به رنگ زرد شنی و در زمستان بلند و قهوه‌ای رنگ است. زیر بدن و کفل سفید است. موهای بلند و سفيد رنگی در زیر گردن و سينه وجود دارد. در برخی از مناطق قوچ‌ها دارای موهای فلفل نمکی در زیر گردن و سینه و شاخ‌های کوتاهی هستند که به نام قوچ مورچه ناميده می‌شوند.
ویژگی‌های زیستی قوچ و میش اوریال
اغلب قوچ و میش‌های اوریال روزگرد هستند اما در برخی موارد شب‌ها نيز فعاليت می‌كنند. این گونه از پستانداران ایران گیاه‌خوار و نشخوار كننده‌اند، حس بویایی و بینایی قوی دارند، به صورت اجتماعی زندگی كرده، ماده‌ها به همراه جوان‌ترها در گله‌هایی جدا از گروه نرهای بالغ زندگی می‌كنند. در تپه‌ماهورها و كوه‌های كم ارتفاع زندگی كرده و در برخی مناطق در فصل سرما به مناطق گرم‌تر مهاجرت می‌کنند. در موقع احساس خطر صدای فيش مانندی از خود خارج می‌كنند.
تولید مثل گوسفند وجشی: در پاییز گله‌های قوچ و ميش‌ها به هم می‌پيوندند و نرها بدون اينكه قلمرويی تشکیل دهند، برای جفت‌گيری با ماده‌ها با یکديگر درگير می‌شوند. طول مدت بارداری حدود 5 ماه است و پس از این مدت، 1 تا 2 بره به دنیا می‌آورند. وزن آنها در حدود 3 تا 4 كیلوگرم است و تا 4–5 ماهگی از شیر مادر تغذیه كرده و پس از حدود 2 تا 3 سال بالغ می‌شوند.
طول عمر قوچ و ميش در طبیعت حدود 13 سال است. طعمه‌خواران طبیعی این گونه در ایران شامل گرگ، پلنگ و یوز است اما بره‌ها ممكن است توسط پرندگان شكاری، كفتار و خرس قهوه‌ای شكار شوند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی قوچ اوریال در ایران
در مناطق كوهستانی و تپه‌ماهوری شرق ایران پراكندگی دارند. اما امروزه تعداد آنها به دلیل تخریب زیستگاه، شكار بی‌رویه، تله‌گذاری، تعقیب و گریز با سگها و نيز از بين رفتن و اشغال راه‌های ارتباط زیستگاه‌ها، در بسياری از مناطق در حال كاهش است. پارک‌های ملی گلستان و تندوره از شناخته‌شده‌ترین زیستگاه‌های این گونه است.
پراکنش جهانی قوچ و میش اوریال
پراکندگی گوسفند وحشی در جهان در کشورهای پاکستان، کشمیر، شمال غربی هندوستان، افغانستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و ایران است.
آثار و نمایه‌های قوچ و میش اوریال
ردپای قوچ و میش: اثر سم‌های گوسفند وحشی به صورت 2 فرورفتگی موازی هم است که در قسمت انتهایی سم، شکاف بین سم‌ها بسیار به هم نزدیک است و در قسمت جلوی سم‌ها از هم فاصله می‌گیرند. اندازه رد پا بسته به جنس و سن متغیر است که طول آن بین 5 تا 6 سانتی‌متر و عرض آن بین 4 تا 4.5 سانتی‌متر متغیر است.
الگوی رد پای گوسفند وحشی: در هنگام راه رفتن پا را به فاصله کمی در پشت اثر دست قرار می‌دهد. فاصله پاهای راست و چپ از یکدیگر کم است، به طوری که اثر پاهای راست و چپ را تقریباً می‌توان در یک خط مشاهده کرد. در هنگام راه رفتن اثری از سم‌های تحلیل رفته مشخص نیست، اما در هنگام دویدن و یا پریدن و همچنین زمانی که حیوان بر روی برف عمیق گام برمی‌دارد و به راحتی قابل تشخیص است.
سرگین قوچ و میش: سرگین این گونه همانند سایر علف‌خواران به دلیل تغذیه از مواد گیاهی دارای رنگی تیره است که بسته به نوع آب و هوا و تغذیه رنگ آن می‌تواند روشن‌تر نیز باشد. سرگین‌های آنها را به صورت کپه‌ای و فشرده و یا پراکنده می‌توان یافت. معمولاً در بهار سرگین‌های نرم با هم به صورت تکه‌های جمع شده و متصل به یکدیگر یافت می‌شوند. سرگین میش باریک‌تر و کشیده‌تر از سرگین قوچ و انتهای آن نوک‌دار و تیز است. سرگین میش کوتاه‌تر و پهن‌تر و در یک انتها دارای اندکی فرو رفتگی است. طول سرگین آنها معمولاً 12 تا 17 میلی‌متر و عرض آن 6 تا 8 میلی‌متر است.
وضعیت حفاظتی قوچ و میش اوریال
قوچ و میش اوریال جزو گونه‌های حمايت شده سازمان حفاظت محیط زیست است. همچنین در طبقه آسیب‌پذیر (VU) فهرست سرخ IUCN و پیوست ІІ کنوانسیون CITES قرار دارد.
طبقه‌بندی گونه قوچ و میش اوریال
سایر اعضای خانواده گاوسانان را بشناسیم
خانواده گاوسانان
- گونه آهو
- گونه آهوی‌کوهی دره‌شوری
- گونه جبیر
- گونه کل و بز
- گونه قوچ اوریال
- گونه قوچ ارمنی
- گونه قوچ و میش هیبرید
- گونه قوچ اصفهان
- گونه قوچ لارستان
- گونه قوچ شیراز
- گونه قوچ اوریال افغان
- گونه قوچ اوریال بلوچ
- گونه قوچ البرز مرکزی
- گونه قوچ کرمان
External Features: HB 150 cm, T 15 cm, SH 70-100 cm and W 25-85 kg. Males have large horns that curl backwards behind their heads and taper off in a large spiral, coming to finish pointing back toward the head like a twisted letter C. The longest horn, which is a world record, belongs to a specimen from Golestan National Park measuring 113cm in length. Horns are triangular in cross section. Females have shorter compressed horns. Their fur on the back is short and sandy yellow in color, while in winter it is longer and brownish red. Lower side and rump are white. There are long white hairs which cover the base of the neck and chest. In some areas, males have grayish hairs on the base of the neck and chest and carry short horns; these rams are called “Morche”.
Biological Features: These are diurnal animals but sometimes become active at nights. They are herbivorous ruminants who have keen senses of sight and smell. They live in social groups composed of all adult males separate from groups of adult females and their young. Habitats include rolling hills and low mountainous areas. In some areas migration to warmer areas takes place during winter. They emit a “Fesh” like sound when feel danger to alarm other members of the group. Herds of rams and ewes mix in early fall where rams fight each other with their horns for dominance and mating rights without establishing territories. Gestation period is about 5 months after which 1 to 2 lambs are born. New born lambs weigh about 3 to 4 kg and are nursed by their mother for 4 to 5 months. They mature after 2 to 3years. Longevity of wild sheep is about 13 years in nature. Natural predators include wolf, leopard and cheetah in Iran. However, birds of prey, hyaena and brown bear might prey on lambs.
Habitat, Distribution and Abundance: The species is distributed in hilly and mountainous areas of eastern Iran. However, their populations have declined in many areas due to habitat destruction, poaching, trapping, harassment by dogs and disconnection of populations. Golestan and Tandoreh National Parks are most well known habitats in the country for the species.
Conservation Status: It is considered as “Protected” by Iran department of Environment, enlisted in Appendix II of CITES and categorized as “Vulnerable” (VU) by IUCN.