گونه جربیل بزرگ Great Gerbil
نام فارسی: جربیل بزرگ
نام علمی: Rhombomys opimus
نام انگلیسی: Great Gerbil
ویژگی‌های ظاهری گونه جربیل بزرگ
طول بدن 126 تا 155 میلی‌متر، طول دم 126 تا 161 میلی‌متر، طول کف پای عقب 37 تا 40 میلی‌متر، طول گوش 12 تا 14 میلی‌متر و وزن حدود 285 گرم است. جربیلی بزرگ با جثه به نسبت تنومند و از همه جردها و جربیل‌های ایران بزرگتر است. رنگ سطح پشتی بدن نخودی خاکستری است و گاهی آثاری از رنگ اخرایی در آن دیده می‌شود. موهای پایین بدن نخودی مایل به سفید است. پهلوهای بدن روشن‌تر از پشت بدن و به تدریج با قسمت پایین بدن همرنگ می‌شود. حدفاصل رنگ پشت و زیر بدن مشخص نیست. دم ضخیم و طول آن در حدود اندازه سر و تنه است. موهای انتهایی دم به تدریج بلندتر شده و در نوک دم تشکیل یک قسمت سیاه یا قهوه‌ای تیره را می‌دهد. دست و به خصوص پا نسبت به جثه حیوان کلفت و قوی است. ناخن‌ها بلند و تیره رنگ هستند. پوزه تا اندازه‌ای کوتاه و در اطراف آن تعداد زیادی سبیل‌های سیاه و سفید روییده است که طول آنها گاهی به 6 سانتی‌متر می‌رسد. گوش خیلی کوچک است و اغلب از داخل موها به وضوح دیده نمی‌شود و سطح داخلی آنها سیاه است. سطح جلویی هر یک از دندان‌های پیشین بالا 2 شیار طولی دارد در صورتی که در سایر جردها و جربیلها 1 شیار دارد.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های زیستی گونه جربیل بزرگ
گونه جربیل بزرگ روزگرد است.
لانه: در زمین‌های شنی و رسی لانه می‌سازد. لانه در عمق 1.5 تا 2.5 متری از سطح زمین قرار داشته (جایی که میکروکلیما حالت ثابت دارد) لانه دارای راهروهای بسیار طولانی و خروجی‌های متعددی است، معمولاً لانه‌ها در مجاورت یکدیگر قرار دارند و ممکن است سطح یک تپه را کاملاً بپوشانند. اغلب در کلنی‌های بزرگ زندگی می‌کند و زندگی اجتماعی دارد و در محل زندگی آنها در یک ناحیه گاهی تعداد بسیار زیادی سوراخ دیده می‌شود. روزها اغلب در نزدیک لانه ظاهر می‌شود و معمولاً در جلوی لانه روی 2 پا می‌ایستد و به مجرد احساس خطر صدای سوت مانندی که شباهت به صدای سلیم طوقی دارد ایجاد می‌کند، به این وسیله یکدیگر را از خطر آگاه می‌سازند. فعالیتش در زمستان کم می‌شود ولی خواب زمستانی ندارد و گاهی اوقات حتی روی برف مشاهده می‌شود.
تغذیه: از مواد گیاهی مانند برگ، جوانه، دانه و محصولات کشاورزی تغذیه می‌کند. معمولاً مقدار زیادی مواد غذایی را که ممکن است وزن آنها از 60 کیلوگرم بیشتر باشد در انبار غذایی لانه خود ذخیره می‌سازد. گاهی اوقات چند حیوان بالغ در ساختن لانه مشارکت می‌کنند. جربیل بزرگ به محصولات کشاورزی و نیز به نهرهای آبیاری خسارت زیادی وارد می‌کند.
تولید مثل و طول عمر: چندین بار در سال تولیدمثل می‌کند و مدت آبستنی حدود 25 روز است. معمولا 4 تا 7 بچه می‌زاید. بچه‌ها در 2 تا 4 ماهگی بالغ می‌شوند طول عمر نرها حدود 3 سال و ماده‌ها 4 سال است.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه جربیل بزرگ در ایران
گونه جربیل بزرگ تپه ماهورها، دشت‌های ناهموار و اراضی کشاورزی در زیستگاه‌های استپی و بیابانی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. تاکنون از استان‌های خراسان رضوی و شمالی، گلستان، سیستان و بلوچستان و اصفهان گزارش شده است. هیچ اطلاعاتی از فراوانی این گونه در کشور موجود نیست.
پراکنش جهانی گونه جربیل بزرگ
پراکندگی جربیل بزرگ در دنیا از شرق دریای خزر تا مغولستان و شمال چین است.
وضعیت حفاظتی گونه جربیل بزرگ
گونه جربیل بزرگ در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد.
طبقه بندی گونه جربیل بزرگ
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
زیر خانواده جربیلها
- گونه جربیل سبزه (کرمانی، تیره)
- گونه جربیل چیزمن (پاسفید)
- گونه جربیل میان رودان (بین النهرین)
- گونه جربیل بلوچی
- گونه جربیل کوتوله
- گونه جرد ساندوال (ناخن زرد)
- گونه جرد بیابانی هندی
- گونه جرد لیبی
- گونه جرد نیمروز
- گونه جرد ایرانی
- گونه جرد تریست رام
- گونه جرد وینوگرادف (پاسرخ/ آذری)
- گونه جرد زارودنی
- گونه جربیل بزرگ
- گونه جربیل هندی
External Features: HB 126-155 mm, T 126-161 mm, HF 37-40 mm, E 12-14 mm and W 285 gr. It is a large gerbil with a stocky body which is larger than all gerbils and Jirds of Iran. The upper body is yellowish orange, or dark grayish-yellow. The lower body is light yellowish-gray. The flanks are lighter than upper parts and gradually merge with lower parts. There is no clear boundary between upper and lower parts. Tail is thick and as long as headbody length. Hairs of the terminal parts of tail become taller and form a black or brown portion at the tip. Hands and specially feet are stockier and strong relative to body size. Claws are long and dark in color. Muzzle is relatively short and long black and white whiskers that some times reach 6 cm surround it. Ear is very small with black inner surface that is not often clearly observable through the fur. There are two longitudinal grooves on the surface of upper incisors compared to one in other jirds and gerbils.
Biological Features: It is diurnal and builds its burrows in sandy and clay deserts. Burrows are 1.5 to 2.5 m below the surface and have long corridors with several exits. Great gerbil is gregarious and often many burrows are observed in areas where they live. It is observed near the burrow during the day and emits a whistle like sound when disturbed. Activity reduces during winter but does not hibernate. Some times it is observed even over the snow. Food consists of vegetative materials as leaves, buds, seeds and agricultural products. Females will breed multiple times during a year with a gestation period of about 25 days. In each litter 4 to 7 young are born. Longevity of males and females are about 3 and 4 years respectively.
Habitat, Distribution and Abundance: Great gerbil inhabits rolling hills, uneven plains and agricultural fields in steppes and desert areas. So far, it has been reported from Khorasan Razavi, North Khorasan, Golestan, Sistan and Baluchestan and Esfahan provinces. There is no information available on the population abundance of this species
Conservation Status: It is categorized as “Least Concern” (LC) by IUCN due to wide distribution and large populations.