حضور دوچرخه در شهرها

دوچرخه‌سواری در شهر، دارای فواید و مزیت‌های بسیار زیادی است، به همین خاطر در بسیاری از شهر‌های پیشرفته جهان به استفاده شهروندان از دوچرخه تاکید بسیاری می‌شود و بسترهای مناسب برای دوچرخه‌سواری فراهم شده‌است. امروزه جوامع توسعه یافته کاملا دریافته‌اند که راه رهایی از آلودگی و گرم شدن دمای کره زمین، آلودگی هوا و همچنین اتلاف وقت و انرژی گزاف ناشی از ترافیک، استفاده از وسیله نقلیه پاک و بدون آلودگی است؛ خصوصا آنکه با توجه به بالا رفتن سرعت زندگی در دنیای مدرن امروزی و غافل شدن اکثر افراد جوامع شهرنشین از سلامت بدن و عدم ورزش کافی، دوچرخه‌سواری به عنوان یک ورزش، سلامت افراد را در بلندمدت نیز تامین خواهد کرد، به همین دلیل، در بسیاری از جوامع، فراهم کردن زیر‌ساخت برای دوچرخه‌سواری در شهرها از ضروریات بوده و تلاش‌های زیادی برای اختصاص هزینه و بودجه کافی برای فراهم کردن این وسیله نقلیه برای شهروندان عادی و فرهنگ‌سازی استفاده از دوچرخه می‌شود.

دوچرخه و شهرهای مهم جهان

با توجه به فواید اشاره شده برای استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه درون شهری، در کلانشهرها تلاش مدیران بر ایجاد زیر ساخت‌های مناسب می‌باشد، به نحوی که در بعضی از شهرها اقدامات بسیار ویژه‌ای در این حوزه انجام شده است. به طور مثال در سال 2010 شهر لندن طرحی مبنی بر دوچرخه محور شدن شهر ارائه داد و طرح را «بوریس بایک» نام‌گذاری کرد. همین طرح کافی بود تا معماران شهری به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند که در نتیجه آن، امروزه شاهد 500 ایستگاه دوچرخه در لندن باشیم.

در کالیفرنیا، اهمیت دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه به قدری بالا است که برای آن مانند موتور سیکلت و ماشین، قوانین راهنمایی و رانندگی وضع کرده اند و متخلفان این قوانین، مشمول جریمه خواهند شد. در این قوانین بر تجهیزات دوچرخه سواری، مانند چراغ در شب، کلاه ایمنی، ترمزهای سالم بسیار تاکید شده است؛ همچنین رانندگی دوچرخه برای کسانی که مخدر و مشروبات الکلی مصرف کرده‌اند ممنوع است.

در کشورهایی مانند هلند، دانمارک و آلمان، بزرگراه‌هایی برای دوچرخه‌سواران اختصاص داده‌اند. در آلمان، اتوبان 5 کیلومتری مخصوص دوچرخه‌سواران ساخته شده‌است که 10 شهر غربی آلمان و 4 دانشگاه را به‌هم وصل می‌کند. طول این اتوبان به 10 کیلومتر نیز خواهد رسید؛ حدود 2 ملیون نفر که محل زندگی آنها در اطراف این اتوبان است به راحتی می‌توانند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده کنند.

در ایتالیا دوچرخه‌سواری جزو سنت‌های قدیمی مردم این کشور بوده است؛ امروزه به دلیل قیمت بالای خودرو و سوخت آن باعث شده‌است تا مردم دوباره به این وسیله نقلیه روی بیاورند، تا حدی که در سال 2011 خرید دوچرخه بیشتر از خرید خودرو در این کشور گزارش شد.

دوچرخه‌های اشتراکی

برای ترویج استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله‌ای برای تردد در شهر، فقط در نظر گرفتن افرادی که دوچرخه دارند کافی نیست و برای عموم مردم هم باید چاره‌ای اندیشید. این ایده، اساس سیستم دوچرخه‌های اشتراکی شهری (Bike Sharing) است. سیستم کار ساده است، دوچرخه از ما، رکاب زدن از شما! شرکت‌هایی هستند که با تهیه تعدادی زیادی دوچرخه و ایستگاه‌های مخصوص، این امکان را برای افراد بدون دوچرخه فراهم می‌کنند تا در مسیر مورد نظرشان از این دوچرخه‌ها استفاده کنند. افراد دوچرخه را در ایستگاه مبدا با استفاده از نرم افزار نصب شده روی تلفن همراه خود تحویل گرفته و در مقصد تحویل ایستگاه دیگری می‌دهند. البته در بعضی موارد می‌توان دوچرخه را بیرون از ایستگاه قرار داد. هزینه استفاده از این سیستم بسیار کم بوده، به طوری که در هزینه‌های رفت و آمد افراد صرفه‌جویی خواهد شد. البته در بعضی شهرها مانند آمسترادام هلند، استفاده از این دوچرخه‌ها رایگان است.

امروزه در جهان شرکت‌های زیادی در این زمینه مشغول فعالیت هستند که از جمله آن‌ها میتوان به Mobike، Lime، Jump Bikes، Motivate و Ofo اشاره کرد که در سراسر جهان مشغول به فعالیت هستند.

در کشورمان نیز شرکت بیدود به تازگی در این حوزه مشغول به فعالیت است.

از موفق‌ترین نمونه‌های دوچرخه اشتراکی می‌توان به شهر مونترال در کانادا اشاره کرد که دوچرخه‌هایی را در اختیار شهروندان برای استفاده قرار می‌دهند. نام این دوچرخه‌ها بیکسی است و از ترکیب دو کلمه دوچرخه (Bicycle) و تاکسی (Taxi) گرفته شده است، به این مفهوم که برای حمل و نقل‌های درون شهری به‌جای استفاده از تاکسی به راحتی می‌توان از آنها استفاده کرد. ایستگاه‌های دوچرخه‌سواری جهت پارک کردن دوچرخه‌ها برای استفاده شهروندان در شهرهای تورنتو، مونتریل و بوستون دایر شده‌اند.

دوچرخه و شهرهای ایران

در کشور عزیزمان ایران نیز فعالیت‌های مفیدی برای کاهش استفاده از خودروهای شخصی به اجرا در آمده است. پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو، از جمله مواردی است که شهروندان را به استفاده نکردن از خودروهای شخصی برای کاهش آلودگی و ترافیک و به‌جای آن استفاده از وسایل نقلیه عمومی، و البته دوچرخه‌سواری دعوت می‌کند. این پویش، به همت کوروش بختیاری از فعالان محیط زیستی، در شهرستان اراک ایجاد شد و به سرعت بازتاب چشمگیری در سراسر کشور پیدا کرد و با استقبال مردم روبرو شد. از جمله اهدافی که این پویش دنبال می‌کند، فرهنگ سازی مناسب برای استفاده از دوچرخه برای حمل و نقل‌های درون شهری و کوتاه مدت است.

علاوه بر این پویش، مهمترین فعالیت در راستای فرهنگ‌سازی و دعوت شهروندان ایرانی به دوچرخه‌سواری در شهرها با شروع از پایتخت راه اندازی شد. شرکت «پاک چرخ ایرانیان» با معرفی دوچرخه‌های اشتراکی هوشمند و با نام تجاری «بیدود» برای کمک به کاهش آلودگی هوا و سالم ماندن محیط زیست و همچنین کاهش ترافیک در سال 1396 فعالیت خود را آغاز کرد. شهروندان بالای 13 سال می‌توانند با ورود به سایت «بیدود»، قوانین استفاده از این دوچرخه‌های اشتراکی در سطح شهر را مطالعه کرده و با نصب برنامه «بیدود» بر روی گوشی هوشمند خود، برای استفاده از این دوچرخه‌های مستقر در سطح مختلف شهر از این برنامه استفاده کنند. این پروژه با استقرار پایگاه‌های مختلف دوچرخه در بخش‌های مرکزی شهر تهران آغاز شد. این شرکت در نظر دارد در راستای بهره‌مندی شهروندان بیشتر، این پروژه را در شهرهای دیگر با شروع از کلان‌شهرها آغاز کند.

اول ایمنی بعد رکاب

فراگیر شدن استفاده از دوچرخه‌ در شهر و بالا رفتن آگاهی اکثر شهروندان جهان از مزایا و اهمیت استفاده از دوچرخه در شهر، لزوم توجه هرچه بیشتر مدیران و برنامه‌ریزان شهری به این موضوع را مشخص می‌کند. ایمن‌سازی معابر، راه‌های مخصوص دوچرخه، ایجاد قوانین مناسب و برنامه‌های آموزشی از این جمله می‌باشد که در سطح جهان در حال انجام است.

مقالات، فیلم‌ها و کتاب‌های زیادی نیز در این حوزه در سراسر جهان منتشر شده است. امید است در کشورمان نیز با توجه بیشتر مسئولین به این حوزه، روز به روز شاهد امکانات بیشتری برای تمامی دوچرخه سواران باشیم.

گردآوری و تهیه: فائزه خسروی

کانون دوچرخه‌سواری طبیعت

منابع:

docharkhehmag.ir
bdood.ir
https://disruptionhub.com/bike-share-companies-disrupting-mobility/

دریافت مشاوره تخصصی رایگان