ویژگی‌های ظاهری، اندامهای حیاتی و رفتارهای دوزیستان
دوزیستان موجودات خونسردی هستند که از لحاظ تکاملی بین ماهی‌ها و خزندگان جای گرفته‌اند. اصطلاح دوزیست (Amphibian) به این دلیل به جانوران این رده گفته میشود که بیشتر آنها مراحل اولیه زندگی خود را به صورت لارو آبشش‌داری که معمولاً تتار نامیده میشود، در آب می‌گذرانند و پس از گذراندن یک دوره تحت عنوان دگردیسی به مرور زمان به فرم بالغ تبدیل شده و وارد خشکی می‌شوند.
سطح بدن این موجودات فاقد هرگونه پوشش از نوع پولک است. پوست دوزیستان دارای 3 نوع غده با نام‌های غدد موکوسی (مرطوب نگهدارنده سطح پوست)، غدد دانه‌دار (ترشح مواد سمی به منظور حفاظت حیوان) و غدد لوله‌ای (ترشح مواد چسبناک جهت چسبیدن حیوان نر به ماده در هنگام جفت‌گیری) است.
دوزیستان از لحاظ رنگ، تنوع زیادی دارند. دوزیستان به رنگ‌های سبز تیره براق، زرد، نارنجی و طلایی متداول هستند ولی، رنگ‌های قرمز و آبی کمتر دیده میشود. دوزیستان امروزی را بر اساس وجود دم، دست و پا به 3 دسته کلی تقسیم می‌کنند:
الف) دوزیستان بی‌دم (قورباغه‌ها و وزغ‌ها)
ب) دوزیستان دم‌دار (سمندرها)
ج) دوزیستان بی‌دست و پا (سیسیلیان‌ها)
تحقیقات نشان داده که در حدود یک سوم (34%) این جانوران در معرض تهدید انقراض قرار گرفته‌اند، به طوری که تاکنون 168 گونه منقرض شده و 2469 گونه دیگر یا به عبارتی (43%) با کاهش جمعیت مواجه شده‌اند. بیشترین تنوع گونه‌ای این دسته از جانوران را می‌توان در مناطق حاره‌ای مشاهده نمود. در این میان کشور برزیل با 811 گونه توصیف شده بیشترین گونه‌های دوزیستان در جهان را به خود اختصاص داده است. جالب توجه است که آمریکا با وسعتی تقریباً مشابه برزیل تنها 292 گونه دوزیست دارد.
جوانه‌های چشایی دوزیستان، برخلاف اغلب ماهی‌ها، که در همه نقاط بدن پراکنده‌اند، به سقف دهان، زبان و لایه مخاطی آرواره‌ها محدود می‌شوند. دو جفت اندام حرکتی برای راه رفتن یا شنا کردن دارند. تعداد انگشتان 4 یا 5 عدد است. بین انگشتان در انواعی پرده شنا دیده میشود مانند قورباغه. اسکلت کاملاً استخوانی است و مهره‌ها دنده ندارند. قلب از دو دهلیز جدا و یک بطن مشترک با 3 جفت سرخرگ‌های خروجی از بطن است. گردش خون مضاعف و ناقص است. تنفس به وسیله آبشش‌ها، شش‌ها، پوست و پوشش داخلی دهان انجام میشود. مغز دارای دو نیمکره رشد طولی یافته است. لوب‌های بویایی رشد متوسط دارند و از مغز 10 جفت اعصاب جمجمه‌ای جدا میشود. چشم دوزیستان اصولاً شبیه چشم سایر مهره‌داران می‌باشد و مردمک ممکن است به اشکال عمودی، افقی، سه‌گوش و چهارگوش دیده شود. دوزیستان در دوران لاروی، گیاه‌خوار (با معده طویل) و در زمان بلوغ، گوشتخوار هستند (با معده کوتاه).
غالباً دوزیستان از روش نشستن و انتظار کشیدن برای شکار کردن استفاده می‌کنند. جفت‌گیری در دوزیستان یا به صورت خارجی است یا داخلی. در نوع خارجی، جانور ماده تخمک‌های خود را داخل آب رها می‌کند و حیوان نر بلافاصله با ریختن اسپرم روی آنها بارورشان می‌سازد. ولی در نوع لقاح داخلی، حیوان نر اسپرم‌های خود را یا داخل کلوآک ماده وارد می‌کند و یا آنها را در بسته‌هایی به نام اسپرماتوفور به کلوآک حیوان ماده نزدیک می‌کند تا او به کمک لبه‌های کلوآکش آنها را نگه دارد و داخل کلوآک باروشان سازد. در هر دو حالت تخمی ژلاتینی و شفاف بوجود می‌آید. نوزادی که از این تخم بیرون می‌آید لارو نام دارد و پس از طی مرحله‌ای به نام دگردیسی به جانور بالغ تبدیل می‌گردد.
ویژگی‌های ظاهری دوزیستان، اندامهای حیاتی و رفتارهای دوزیستان در قالب عناوین زیر بیان شده است. سعی بر این است تا شناختی کلی از این موجودات برای راهنمایان طبیعت‌گردی و علاقه‌مندان به دوزیستان ایجاد گردد تا بتوان افرادی را که در مورد دوزیستان زمینه مطالعاتی قبلی ندارند، با این علم آشنا ساخت.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان