دوزیستان دم‌دار یا سمندرهای ایران (Order: Caudata)

سمندرهای ایران، دوزیستانی هستند با بدن کشیده و صاف، دارای دم؛ دارای دو (به ندرت یک) جفت اندام حرکتی؛ اندام‌های جلویی در لاروها زودتر از اندام‌های عقبی ظاهر میی‌شوند؛ استخوان‌های پیشانی به استخوان‌های آهیانه‌ای جوش نمی‌خورند، استخوان تهی گاهی به شکل یک زائده طویل کشیده نشده، در طرفین بدن لاروها آبشش‌های خارجی وجود دارند.

سمندرهای ایران

راسته دوزیستان دم‌دار یکی از راسته‌های دوزیستان به حساب می‌آید. راسته‌ی دوزیستان دم دار در ایران دارای 2 خانواده با نام‌های سمندرها (Salamandridae) و سمندرهای آسیایی (Hynobiidae) است. تمام دوزیستان دم‌دار جهان در دو گروه سمندرها-Salamander و نوت‌ها هستند. به دوزیستان آبزی خانواده سمندرها، نوت گفته می‌شود که در زیرخانواده‌ای با نام Pleurodelinae طبقه‌بندی می‌شوند، هر چند همه نوت‌ها آبزی نیستند. این گروه از دوزیستان در آمریکای شمالی، اروپا و آسیا پراکنش دارند. در ایران تمام گونه‌های جنس Triturus و Neurergus نوت هستند و مابقی گونه‌ها سمندر نام دارند. تعداد گونه‌های خانواده سمندرها در ایران 5 گونه است که همگی لقاح داخلی دارند و خانواده سمندرهای آسیایی که در ایران 2 گونه دارد (البته اخیرا این 2 گونه را یکی دانسته‌اند)، دارای لقاح خارجی هستند.

دوزیستان دم‌دار

کلید شناسایی خانواده‌های دوزیستان دم‌دار و گونه‌های دوزیستان دم‌دار یا سمندرهای ایران

ردیف	مشخصات
0	دارای 4 انگشت در پاها است.	نام خانواده	Hynobiidae
0	دارای 5 انگشت در پاها است.	نام خانواده	Salamandridae
1	دندان‌های کامی به صورت مورب یا عرضی قرار دارند؛ لقاح خارجی؛ اندام‌های عقبی دارای 4 انگشت	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	2
1	دندان‌های کامی به صورت طولی قرار دارند؛ لقاح داخلی؛ اندام‌های عقبی دارای 5 انگشت	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	4
2	بدن دارای خال‌های زرد رنگ نامنظم؛ طول دم به انداز‌ه‌ی طول سر و بدن، گاهی بزرگتر و به ندرت کوچکتر	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر جویبار ایرانی Paradactylodon persicus
2	بدن فاقد خال‌های زرد رنگ، طول دم بیش از انداز‌ی سر و بدن	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	3
3	ستیغ روی دم در تمام طول آن وجود دارد، شیارهای جانبی 10 عدد	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر غارزی Paradactylodon gorganensis
3	ستیغ روی دم در تمام طول آن وجود ندارد، شیارهای جانبی 12 عدد	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	Paradactylodon sp
4	دندان‌های کامی به شکل دو ردیف طولی S شکل که در جلو به هم نمی‌رسند، دم حداقل در پایه کم و بیش گرد	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر آتشین Salamandra infraimaculata semenovi
4	دندان‌های کامی به شکل دو ردیف طولی که در جلو به هم می‌رسند، دم به خصوص در انتها به هم فشرده	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	5
5	پشت بدن قهوه‌ای تیره و فاقد لکه‌های گرد یا بیضوی	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر تاجدار جنوبی Triturus karelini
5	پشت بدن دارای رنگ‌آمیزی شبیه سمندر (salamandra)، به عنوان مثال دارای لکه‌های گرد یا بیضوی زرد یا نارنجی رنگ	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	6
6	دارای یک نوار عریض پشتی زرد رنگ که کم و بیش موجی شکل است، پشت هر چشم یک لکه زرد بزرگ وجود دارد که تا آرواره بالا کشیده می‌شود	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر لرستان Neurergus kaiseri
6	فاقد نوار عریض پشتی، پشت چشم فاقد لکه بزرگ زرد رنگ	اگر این مشخصه برقرار است برو به ردیف	7
7	دارای لکه‌های پشتی زرد بزرگ و به تعداد کم، بدن و دم دارای لکه‌های بزرگ و کوچک؛ بخش زیرین و همچنین کنار‌ی پایینی دم و سطح زیر اندام‌ها قرمز نارنجی در نرها و مایل به زرد در ماده‌ها	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر آذربایجان Neurergus crocatus
7	دارای لکه‌های پشتی زرد رنگ کوچک و به تعداد زیاد، بخش زیرین بدن قرمز کارمن	اگر این مشخصه برقرار است نام گونه	سمندر کردستان Neurergus microspilotus

راسته دوزیستان

راسته دوزیستان دم‌دار

خانواده سمندرهای آسیایی
- سمندر جویباری ایرانی
- سمندر غارزی گرگانی

خانواده سمندرها
- سمندر تاجدار جنوبی
- سمندر آتشین
- سمندر آذربایجان
- سمندر کردستان
- سمندر لرستان

دریافت مشاوره تخصصی رایگان

مطالب مرتبط

گونه وزغ سبز

وزغ سبز فراوانترین وزغ ایران است و در بین علفزارها، مناطق استپی، جنگل‌ها، آبگیرها، مناطق مسکونی، مناطق کوهستانی و تپه ماهوری زندگی می‌کند، همچنین وضعیت جمعیتی آن نامشخص بوده و از نظر قوانین ملی این گونه جز گونه‎های غيرحمایت شده است.

گونه وزغ تورانی

وزغ سبز در ایران تاکنون از شمال غرب فلات مرکزی دیده شده است. این گونه از خانواده وزغ‌ها از نظر قوانین ملی وزغ تورانی جزو گونه‌های غيرحمايت شده است

گونه وزغ خاوری

گونه وزغ خاوری در نواحی خشک در شیب‌های متغیر کوهستانی وجود دارد. همچنین این گونه از دوزیستان بدون دم در کشورهای افغانستان و ترکمنستان هم وجود دارد.

گونه وزغ لرستانی

وزغ لرستانی که گونه‌ای نه چندان بزرگ در بین دوزیستان ایران است، در بخش‌های غربی رشته کوه زاگرس زیست می‌نماید و تنها در ایران دیده شده است. وضعیت حفاظتی وزغ لرستان از نظر قوانین ملی این گونه جزو گونه‌های غيرحمایت شده است.

گونه وزغ بی گوش ایرانی

وزغ بی‌گوش ایرانی در ایران در نواحی جنوبی استان سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان، بوشهر و استان فارس تاکنون یافت شده است.کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی از عوامل مهم کاهش جمعیت این گونه از خانواده وزغ‌ها به شمار می‌روند

گونه وزغ بلوچی

آلودگی‌های زیست محیطی به خصوص استفاده از حشره‌کش‌ها از عوامل تهدید کننده مهم گونه وزغ بلوچی به شمار می‌رود.

گونه وزغ هندی

عوامل تهدید کننده برای این گونه از وزغ‌های ایران را می‌توان استفاده از سموم و کودهای شیمیایی، خشک نمودن و یا تغییر کاربری چشمه‌ها و برکه‌های محل زادآوری این گونه، مرگ و میر در جاده‌ها، تخریب زیستگاه‌ها، چند تکه شده زیستگاه و تغییرات آب و هوایی دانست

گونه وزغ تالشی

گونه وزغ تالشی به عنوان بزرگترین گونه دوزیست ایران شناخته شده است. این گونه از خانواده وزغ‌ها در جاهای تاريک و مرطوب مثل زیرزمین، غارها، زیرسنگ و ... یافت می‌شود.

خانواده وزغ‌ها

این خانواده که گاه با نام وزغ‌های حقیقی از آنها یاد می‌شود، به استثنای استرالیا و قطب جنوب، در تمام قاره‌های جهان از مناطق خشک گرفته تا جنگل‌های بارانی پراکنش دارند.

گونه قورباغه پادراز ایرانی

پراکندگی قورباغه پا دراز ایرانی در جهان، در کشورهای ارمنستان، آذربایجان، روسیه، ترکیه و ایران است و البته از نظر قوانین ملی این گونه جز گونه‌های غيرحمایت شده است. با استفاده از ویژگی‌های زیستی و ظاهری این قورباغه که در متن آمده است میتوانید آن را شناسایی نمایید.