انواع کوچ
پژوهشگران انواع کوچ را از نظر مسیر کوچ به 2 دسته تقسیم می‌کنند. کوچ افقی و کوچ عمودی. هر دو نوع کوچ در بین ایلات و عشایر ساکن ایران رواج دارد که در ادامه درباره آنها توضیح می‌دهیم.
- کوچ عمودی
که عبارت است از جابه‌جایی گروهی خانوارهای کوچنده از دشت به ارتفاعات و بالعکس. در این حالت ایلات کوچنده به هنگام تغییر فصل از دشت به ارتفاعات و بالعکس حرکت می‌کنند. ایلات کوچنده غالبا در مدت اقامت در گرمسیر به کشت و زرع محدودی نیز می‌پردازند. اگر محصول زودرس باشد در فاصله زمانی اقامت جمع‌آوری می‌شود و اگر دیررس باشد، بذر می‌افشانند و در بازگشت آن را برداشت می‌کنند. معمولا این کشت و کار به صورت محدود و برای نیاز خانواده است. در ایران اکثر طوایف و عشایر کوچنده از این نظام پیروی می‌کنند.
انواع کوچ عمودی در ایران
کوچ عمودی در ایران به 3 صورت انجام می‌شود:
1) جابه‌جایی افراد ایل و دام‌ها با هم در مسیری طولانی (مانند ایل بختیاری) از گرمسیر به سردسیر و بالعکس.
2) چادرنشینی در حوالی دهکده‌ها که بیشتر عشایر اسکان یافته از این نوع کوچ از دشت به ارتفاعات استفاده می‌کنند.
3) رمه‌گردانی عمده در فاصله دور. این همان شیوه غالب در ایلات و عشایر کردستان است. خانوارهای عشایر دام‌های خود با گله‌های دام (گوسفند – بز) تابستان را در ارتفاعات (سردسیر) و زمستان را در دشت (گرمسیری) می‌گذرانند و معمولا دام‌های هر گله به چند خانوار تعلق دارد (مثل ایل سنجابی و گوران در کرمانشاه)
- کوچ افقی
این شیوه از جابه‌جایی انسان و دام بیشتر مربوط به عشایری است که در سرزمین‌های وسیع، مسطح و خشک زندگی می‌کنند و عمده چارپایانشان نیز شتر است، در ایران این شیوه از کوچ در کرمان، سیستان و بلوچستان مشاهده می‌شود.
در ارتباط با کوچ عشایر موضوعات زیر مورد بررسی قرار می‌گیرند
- انواع کوچ
- زمان کوچ
- ایل راه
- تاریخچه کوچ‌نشینی در ایران
دریافت مشاوره تخصصی رایگان