گونه کاراکال Caracal
نام فارسی: کاراکال
نام علمی: Caracal caracal
نام انگلیسی: Caracal
نام‌های محلی: (نائین: منگوله گوش، یوزخفو)(بلوچی: گرکاسک)(ترکمنی: قاراگولاک)(یزد: یوزو)
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
ویژگی‌های ظاهری گونه کاراکال
طول سر و بدن 55 تا 90 سانتی‌متر، طول دم 22 تا 34 سانتی‌متر، ارتفاع بدن 40 تا 50 سانتی‌متر و وزن 8 تا 18 کیلوگرم است. نر و ماده هم‌شکل ولی ماده‌ها اندکی کوچک‌تر از نرها هستند. قامت بلند و استخوانی، گوش‌های بزرگ و مثلثی شکل و یک دسته موی سياه و بلند در نوک آن (تقريبا 6 سانتی‌متر)، دست و پای بلند، دم متوسط بدون انتهای سياه‌رنگ و کف پای پهنی دارد. موهای پشت بدن به‌طور یکنواخت قهوه‌ای روشن يا دارچينی و موهای زیر بدن، گلو و زیر چشم‌ها سفید است. از معدود گربه‌سانانی است که هيچ خط و خالی روی بدن ندارد که احتمالا سازگاری برای زيستن در مناطق بیابانی است.
ویژگی‌های زیستی گونه کاراکال
اغلب شب‌گرد است. اوایل غروب و صبح زود فعالیت بیشتری دارد. گاهی روزها نیز دیده می‌شود (در فصل زمستان روزها نیز به جستجوی شکار می‌پردازد). به صورت انفرادی زندگی می‌کند و قلمرو وسیعی دارد. در زیر بوته‌ها، شکاف سنگ‌ها و حفره‌های طبیعی لانه می‌سازد و کف آن را با پشم و پر می‌پوشاند. معمولاً روزها در زیر بوته‌ها استراحت می‌کند. حیوان بسیار چابکی است، به طور عمودی به هوا می‌پرد و پرندگان را در هوا می‌گیرد. موقعی که با دسته‌ای از پرندگان مواجه می‌شود، به سرعت تعدادی از آنها را در زمین و هوا شکار می‌کند. کاراکال در برخورد با انسان و وسایل نقلیه حیوان بسیار ترسویی است، گاهی با مشاهده اتومبیل به شدت متوحش و بی‌حرکت می‌شود، به طوری‌که آن را می‌توان با دست گرفت (تاکنون محیط‌بانان در چندین مورد به تصور اینکه حیوان مریض است آن را دستگیر کرده‌اند). کاراکال به آسانی رام و تربیت می‌شود. در گذشته آن را برای شکار خرگوش، آهو، روباه و پرندگان تربیت می‌کردند.
تغذیه کاراکال: غذای آن به طور غالب پستانداران کوچک، به‌خصوص جوندگان است و در شکار پرندگان مهارت زیادی دارد. گاهی اوقات حتی به پستانداران بزرگ جثه‌ای مانند جبیر نيز حمله می‌کند. اين جانور حتی قادر است آب مورد نياز بدنش را از طعمه‌اش تأمين نمايد.
تولید مثل کاراکال: تک‌همسر بوده، در زمستان جفت‌گيری می‌کند و پس از 68 تا 81 روز، 1 تا 6 (معمولا 2 تا 3) توله به‌دنيا می‌آورد. توله‌ها در زمان تولد 200 تا 250 گرم وزن دارند و پس از 4 تا 10 روز چشمانشان باز می‌شود. در حدود 9 تا 10 ماهگی از مادر جدا می‌شوند و در 2 سالگی بالغ می‌شوند.
طول عمر کاراکال: در طبيعت تا 15 سال و در اسارت تا 19 سال عمر می‌کند.
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی کاراکال در ایران
کاراکال در زیستگاه‌های بیابانی، استپی و حتی درخت‌زارهای کوهستانی زندگی می‌کند. در اکثر مناطق مرکزی، برخی از مناطق غربی، جنوب شرقی و شمال شرقی پراکندگی دارد. در مناطق بیابانی مرکز ایران فراوان‌تر است و در سال‌های اخیر در استان‌های سمنان، یزد و اصفهان بیشتر دیده شده است.
پراکنش جهانی کاراکال
پراکندگی کاراکال در دنیا در قاره آفریقا و آسیاست.
آثار و نمایه‌های کاراکال
ردپا کاراکال: ردپای کاراکال بسیار شبیه به ردپای روباه است، اما فاقد اثر ناخن بوده و پینه میانی دارای 3 برجستگی در قسمت انتهایی ردپا است. اثر انگشتان جلو نامتقارن بوده و اندازه انگشت خارجی بسیار کاهش یافته است. پینه میانی در پا در لبه خارجی، 3 تکه‌ای، و در لبه داخلی، 2 تکه‌ای است. ردپای کاراکال 3.5 الی 4 سانتی‌متر عرض و 4 الی 4.5 سانتی‌متر طول دارد. برای یافتن ردپای کاراکال بهتر است اطراف چشمه‌های مناطق بیابانی و نیمه بیابانی و یا سطح شنی آبراه‌های فصلی در این مناطق را جستجو نمود.
الگوی ردپای کاراکال: کاراکال معمولاً به صورت راه رفتن آرام یا یورتمه رفتن حرکت می‌کند، اما در زمان شکار کردن پرش‌های بلندی می‌کند که ممکن است طول آن به بیش از 4 متر برسد. طول گام آن در حالت راه رفتن به 60 تا 80 سانتی‌متر می‌رسد.
تغذیه کاراکال: معمولاً در ساعات اولیه صبح و یا در نیمه شب شکار می‌کند. در شکار پرندگان ماهر بوده و قادر است با یک پرش بلند پرنده‌ای را شکار کند که در حال اوج گرفتن است. برای شکار پستانداران بزرگ‌تر پس از تعقیب و نزدیک شدن به آن با یک پرش بر روی آن پریده و گلوی آن را با دندان می‌گیرد. اثر دندان‌های کاراکال همانند سیاه‌گوش در ناحیه گلو، گردن یا قاعده سر دیده می‌شود. خوردن شکار مستقیم از ناحیه شکم آغاز می‌شود. استخوان‌های کوچک طعمه به سختی شکسته می‌شوند و استخوان‌های بزرگ سالم باقی می‌مانند.
سرگین کاراکال: معمولاً سرگین خود را در مناطق قابل رویت می‌گذارد. سرگین آنها را بر روی خراشیدگی‌هایی که بر زمین ایجاد می‌کنند، می‌توان دید. سرگین کاراکال سفت و محکم است و به صورت چند قسمتی دیده می‌شود. انتهای آنها معمولاً گرد هستند اما گاهی نیز دارای اندکی تیز شدگی‌اند. معمولاً مملو از مو (موهای نازک موش، خرگوش و یا پرهای پرندگان) و استخوان‌های نسبتاً کوچک است و اغلب فاقد بخش‌های بزرگ استخوان‌ها است. رنگ آن معمولاً خاکستری روشن تا سیاه است.
وضعیت حفاظتی کاراکال
براساس قوانين سازمان حفاظت محيط زيست در زمره گونه‌های حمایت شده است. اين جانور در گروه کمترین نگرانی (LC) فهرست سرخ IUCN و در قاره آسيا در پيوست I کنوانسيون CITES قرار دارد. به نظر می‌رسد از جمله گربه‌سانانی است که به‌دلیل زندگی در مناطق دورافتاده، خشک و عدم تعارض با انسان از وضعيت مناسبی برخوردار است. سگ گله مهم‌ترین عامل تهدید این گوشتخوار در ایران محسوب می‌شود.
طبقه بندی گونه کاراکال
سایر اعضای این خانواده را بشناسیم
راسته گوشتخواران
- گونه ببر مازندران (گونه منقرض شده)
- گونه شیر ایرانی (گونه منقرض شده)
- گونه پلنگ ایرانی
- گونه یوزپلنگ ایرانی
- گونه گربه وحشی
- گونه گربه جنگلی
- گونه گربه شنی
- گونه گربه پالاس
- گونه کاراکال
- گونه سیاه‌گوش
External Features: HB 55 - 90 cm, T 22 - 34 cm, SH 40 - 50 cm, and W 8 - 18 kg. Male and female are similar in appearance but the latter is relatively smaller. The caracal is a slender, yet muscular cat with long, triangular ears that have highly developed apical black tufts (almost 6 cm). The limbs are long and slender, the tail is medium without a black tip and the footpads are wide. The pelage is uniform light sandy brown to a darker red-brown on the back. Ventral and areas around the eyes and under the chin are white. It is one of few species of cats that has no pattern or spots on the body; most likely an adaptation for desert life.
Biological Features: The caracal is solitary and mainly crepuscular. It preys on small mammals, particularly rodents, but is also skillful in catching birds and can kill larger mammals even up to the size of Chinkara (Gazella bennettii). The species can get enough water from its prey carcass. It is a monogamous species, mating in winter and after a gestation period of 68 to 81 days 1 to 6 (usually 2 to 3) kittens are born. Kittens weigh 200 to 250 gr and their eyes open after 4 to 10 days. Longevity is up to 15 years in the wild and 19 years in captivity.
Habitat, Distribution and Abundance: This cat inhabits deserts, steppes, and even mountain woodlands. In Iran it is distributed in much of the central part of the country and some parts of the west, southeast and northeast. It is most abundant in central desert areas and in recent years has been more frequently observed in Esfahan, Semnan and Yazd provinces.
Conservation Status: Iran Department of Environment considers it as an endangered species. The caracal is listed in Appendix I of CITES and as “Least Concern” (LC) by the IUCN. Because it inhabits remote arid areas with limited conflict with human, it seems that it is relatively common. Shepherd dogs are the main threat to this carnivore in Iran.