گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار Whiskered Myotis
نام فارسی: خفاش مایوتیس سبیل‌دار (خفاش مایوتیس داویدی)
نام علمی: Myotis mystacinus
نام انگلیسی: Whiskered Myotis
گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار یکی از کوچک‌ترین خفاش‌های ایران است. گوش‌ها متوسط و باریک هستند، گوشک از نصف طول گوش بلندتر است و نوک تقریباً تیزی دارد. پرده بالی تیره رنگ است و کمی بالاتر از قاعده انگشت شست به پا وصل می‌شود. رنگ موهای پشت خاکستری متمایل به قهوه‌ای، شکم روشن‌تر و متمایل به زرد است.
ویژگیهای ظاهری گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
طول ساعد 33 تا 37 میلی‌متر است. ریخت گروه خفاش‌های سبیل‌دار در ایران از 3 شکل ریختی متمایز تشکیل می‌شود که هرکدام به دودمان ژنتیکی جداگانه‌ای تعلق دارند. به تازگی اعضای بزرگ‌‌جثه و متوسط‌‌جثه آن به ترتیب به گونه‌های Myotis mystacinus (مایوتیس سبیل‌دار) و M.davidii (مایوتیس داویدی) منسوب شده‌اند. به عضو کوچک‌جثه این ریخت گروه در اینجا جداگانه به عنوان گونه‌ای جدید پرداخته شده است M.hyrcanicus (مایوتیس هیرکانی). تحلیل DNA میتوکندریایی تایید کرد که این اشکال گونه‌هایی متمایزاند و M.mystacinus به معنای دقیق آن در ایران حضور دارد. گونه‌های M. aurascens (مایوتیس طلایی) و M. nipalensis (مایوتیس نپالی) که قبلا از ایران گزارش شده بودند، بر اساس برداشت حاضر، به ترتیب به مایوتیس سبیل‌دار و مایوتیس داویدی منسوب می‌شوند. بیشترین طول جمجمه در مایوتیس سبیل‌دار (14.1 تا 14.9 میلی‌متر) بلندتر از مایوتیس داویدی (13.1 تا 14.2 میلی‌متر) است. در مایوتیس سبیل‌دار استخوان پوزه نسبتا بلندتر و جعبه مغزی پهن‌تر است. پیش‌آسیاهای کوچک آرواره بالا در مایوتیس سبیل‌دار در ردیف دندانی، اما در مایوتیس داویدی خارج از ردیف به سمت داخل قرار گرفته‌اند. این خفاش‌های کوچک چهره، گوش‌ها و پرده‌های بال تیره و تقریبا سیاه دارند. موها در پشت معمولا قهوه‌ای تیره و در سطح شکمی خاکستری است. گوشک باریک و نوک‌تیز و بلندتر از بریدگی آشکار در لبه خارجی لاله گوش است. کف پا کوچک و عموما کوتاه‌تر از 6.8 میلی‌متر است. پرده میان‌رانی تا بن انگشتان پا می‌رسد.
ویژگیهای زیستی گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
گونه خفاش مایوتیس داویدی اوایل غروب و حتی در روشنایی روز در ارتفاع 2 تا 5 متری شروع به پرواز می‌کند. پروازهای آهسته دارد که گاهی با بال‌بال زدن همراه است. اغلب به صورت کلنی زندگی می‌کند. قدرت مانور زیادی دارد و در امتداد حاشیه پوشش‌های گیاهی یا بر فراز آب‌های راکد پرواز می‌کند. معمولا در امتداد مسیری ثابت در ارتفاع 1 تا 6 متر شکار می‌کند. در تعداد کم و معمولا کمتر از 100 خفاش در هر خوابگاه به خواب زمستانی می‌رود. گاهی مهاجرت می‌کند و جابه‌جایی‌هایی تا 240 کیلومتر در آن ثبت شده است.
تغذیه خفاش سبیل‌دار: برای خوراک‌جویی از ترکیبی از شکار حین پرواز و برداشت طعمه از روی سطوح استفاده می‌کند. گاهی هنگام شکار در روشنایی روز دیده می‌شود. مهمترین طعمه‌هایش عبارتند از: حشرات پروازکننده‌ای همچون دوبالان، پولک‌بالان، نازک‌بالان و بال‌توری‌ها و همچنین بندپایان بی‌پروازی همچون عنکبوت‌ها و کرم‌های حشرات. محتوای دستگاه گوارش مایوتیس داویدی در ایران عمدتا حاوی دوبالانی همچون پشه، بابالنگ‌دراز و پشه‌کوره و در مرتبه بعد نیم‌بالان بود.
تولید مثل خفاش سبیل‌دار: کلنی‌های زادآوری آن از 20 تا 70 خفاش ماده تشکیل می‌شود. نرها تک‌زی هستند. از اواخر خرداد تا اوایل تیر 1 و در موارد نادر 2 نوزاد به دنیا می‌آورند.
خفاش سبیل‌دار در طبیعت تا 24 سال عمر می‌کند.
دریافت مشاوره تخصصی رایگان
زیستگاه، پراکندگی و فراوانی گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار در ایران
گونه خفاش مایوتیس داویدی ساکن جنگل‌ها، حاشیه درخت‌زارها، بوته‌زارها، علف‌زارهای باز، زیستگاه‌های دشتی و نیمه‌بیابانی و چشم‌اندازهای درختی نزدیک منابع آبی است اما در مجموع بیشتر وابسته به سکونتگاه‌های انسانی است تا درخت‌زار و معمولا در پارک‌ها، باغ‌ها و روستاها دیده می‌شود. درون درختان، میان سنگ‌ها، در آغل چارپایان و گاهی در غارها کلنی می‌سازد. از غارها، معادن و زیرزمین‌ها نیز برای گذراندن زمستان استفاده می‌شود. زایشگاه‌های تابستانی آن معمولا در درختان و ساختمان‌های مسکونی واقع است. از سطح دریا تا ارتفاع 1920 متر گزارش شده است. مایوتیس سبیل‌دار در ایران تاکنون فقط از غار قطورسو در استان اردبیل رکورد شده است. مایوتیس داویدی از خراسان رضوی، گلستان، مازندران، گیلان، اردبیل، آذربایجان غربی و تهران رکورد شده است.
پراکنش جهانی گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
پراکندگی خفاش سبیل‌دار در دنیا در اروپا، آسیا و شمال آفریقاست.
وضعیت حفاظتی گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
اندازه جمعیت جهانی گونه خفاش مایوتیس داویدی بزرگ است و پراکندگی وسیعی دارد. کاهشی در اندازه جمعیت آن گزارش نشده و به همین علت در فهرست سرخ IUCN در طبقه کمترین نگرانی (LC) قرار دارد. هیچ خطر مهمی این گونه را تهدید نمی‌کند، با این حال در برابر نابودی درخت‌زارها و تخریب خوابگاه‌هایش آسیب‌پذیر است. در بیشتر کشورهای واقع در گستره پراکندگی‌اش بر اساس قوانین ملی و بین‌المللی حمایت شده است. محافظت از غارهایی که به عنوان خوابگاه مورد استفاده قرار می‌گیرند لازم است.
طبقه بندی گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
سایر اعضای خانواده خفاش‌ها را بشناسیم
زیر راسته خفاش‌های کوچک
- گونه خفاش مایوتیس بکشتاین
- گونه خفاش مایوتیس شائوب
- گونه خفاش مایوتیس گوش موشی کوچک
- گونه خفاش مایوتیس انگشت دراز
- گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار
- گونه خفاش مایوتیس ناتر
- گونه خفاش مایوتیس گوش بریده (خفاش حنایی)
- گونه خفاش مایوتیس هیرکانی
- گونه خفاش پی پیسترل کوچک (کوتوله)
- گونه خفاش پی پیسترل (خفاش لب کوتاه)
- گونه خفاش پی پیسترل کول (خفاش بال سفید)
- گونه خفاش پی پیسترل ساوی (خفاش دو رنگ)
- گونه خفاش پی پیسترل عربی
- گونه خفاش جنگلی معمولی (خفاش نکتیول)
- گونه خفاش جنگلی بزرگ
- گونه خفاش جنگلی کوچک
- گونه خفاش سروتین شمالی
- گونه خفاش سروتین بوبرینسکی (خفاش قره‌قوم)
- گونه خفاش سروتین هندی
- گونه خفاش سروتین
- گونه خفاش سروتین بتا (خفاش زرد)
- گونه خفاش سروتین آگنف
- گونه خفاش سروتین آناتولی
- گونه خفاش سروتین سندی
- گونه خفاش برفکی
- گونه خفاش گوش پهن آسیایی
- گونه خفاش گوش بلند کوهستانی
- گونه خفاش گوش بلند آسیای میانه
- گونه خفاش گوش بلند قهوه‌ای
- گونه خفاش گوش پهن اروپایی
- گونه خفاش بیابانی
- گونه خفاش بیابانی آسیای میانه
External Features: FA 33 - 37 mm. Whiskered bats morpho-group in Iran consist of three separate morphotypes, each of them belonging to a separate genetic lineage. The large and medium-sized ones have been assigned recently to Myotis mystacinus and M. davidii, respectively. The small-sized member of this morpho-group treated here separately as a new species: M. hyrcanicus. The mitochondrial DNA analysis confirmed that these forms are separate species and M. mystacinus s.str. occurs in Iran. The previously reported species of M. aurascens and M. nipalensis from Iran should be considered as M. mystacinus and M. davidii, respectively, under the present recognition. For taxonomy see Benda et al. (2012 & 2016). Greatest length of skull is longer in M. mystacinus (14.1 - 14.9 mm) than in M. davidii (13.1 – 14.2 mm). Rostrum is relatively longer and the brain case broader in M. mystacinus than in M. davidii. The small upper premolars situated in the tooth-rows of M. mystacinus, but displaced lingually in M. davidii. These are small bats with a dark, almost black, face, ears and membranes. Dorsal fur is generally dark brown, and ventral fur is grey. Tragus narrow and pointed, longer than the clear notch on the outer edge of the ear. Feet small and generally shorter than 6.8 mm. Interfemoral membrane attached at the base of toes.
Biological Features: Very maneuverable flight along vegetation edge or over calm water. Hunts often on a regular path, at heights of 1-6 m. Uses a combination of aerial hawking and gleaning as foraging strategy. It has occasionally been sighted hunting during daylight. The most important food items include flying insects such as Diptera, Lepidoptera, Hymenoptera and Neuroptera as well as non-flying arthropods such as spiders and caterpillars. Digestive tracts contents of M. davidii from Iran consisted mainly of nematoceran Diptera (mosquitoes, crane flies, gnats, and midges) remains, followed by Hemiptera. Maternity colonies contain 20-70 females. Males are solitary. The birth of one, in rare cases of two, young takes place from the middle to the end of June. It lives up to 24 years in the wild. Winter in small numbers, usually less than 100 animals per roost. An occasional migrant, with movements of up to 240 km have recorded.
Habitat, Distribution and Abundance: It inhabits forest, woodland edge, shrubland, open meadows, steppe and semi-desert habitats and wooded landscape near water sources, but is generally more a house-dwelling than woodland bat, and is commonly sighted in parks, gardens and villages. It lives in trees, amongst rocks, livestock pens and caves. Hibernates underground (caves, mines, and cellars). Summer maternity roosts are typically in trees or buildings. It has been recorded from sea level up to 1,920 m., a.s.l. M. mystacinus s. str. Recorded in Iran just from Qutur-Su cave in Ardabil Province (asterisk on map). M. davidii has been Recorded from Khorasan Razavi, Golestan, Mazandaran, Guilan, West Azarbaijan, Ardabil and Tehran provinces.
Conservation Status: Has a large global population size with a wide distribution and no reported decline in population size, hence assessed as “Least Concern” (LC) in IUCN Red List of threatened species. Although not major threats, the species is affected by loss of woodland, loss of and damage to roost sites. It is protected by most countries in its distribution range, based on national and international laws. Protection of cave roost sites is required.