راسته خفاش ها ORDER CHIROPTERA

نام‌های محلی خفاش

(بلوچی: چِلغَتُو، شَف، مُرگ، شب‌چر، مرغ‌شب)،(ترکمنی: یَرقانَت، کورسچن)،(ترکی: پاراسا، گِجه‌گوشی)،(زنجانی: کوراشپلک)،(کردی: شَم و شَم‌کوره، چرلوک شب پرک)،(لری:‌ شُوکُورک، پرپروک)،(مازندرانی: ‌شوپَره،‌ شوپرپری، شاپرک)

رده‌بندی و تنوع راسته خفاش‌ها

خفاشان (Chiroptera) با بیش از 1,300 گونه شناخته‌شده، بعد از جوندگان، پرگونه‌ترین راسته پستانداران هستند. تاکنون حضور بیش از 50 گونه خفاش متعلق به 8 خانواده از ایران گزارش شده است که به طور سنتی 1 گونه از آن‌ها در زیرراسته کلان‌خفاشان (Megachiroptera) و بقیه در زیرراسته خردخفاشان (Microchiroptera) رده‌بندی می‌شوند (در رده‌بندی جدید بر اساس تحلیل ژنتیک مولکولی،خانواده‌های خفاش‌های میوه‌خوار، خفاش‌های دم‌موشی، خفاش‌های بینی‌برگه‌ای و خفاش‌های نعل‌اسبی در زیرراسته Pteropodiformes و خانواده‌های خفاش‌های دم‌آزاد، خفاش‌های دم‌غلاف‌دار، خفاش‌های شامگاهی و خفاش‌های بال‌خمیده در زیرراسته Vespertilioniformes قرار می‌گیرند.) این میزان تنوع فون خفاشان در ایران بسیار چشمگیر و حتی از کل قاره اروپا نیز بیشتر است. افزایش تنوع خفاش‌های ایران هم نتیجه شناسایی گونه‌های جدید و هم نتیجه شناسایی گونه‌های پنهانی است که در نتیجه تحلیل‌های مولکولی کشف شده‌اند و اغلب در گذشته زیرگونه به شمار می‌آمدند.

فراوانی و پراکندگی راسته خفاش‌ها

با وجود تنوع بالای خفاش‌ها در ایران 11 گونه، تنها از 1 یا 2 نقطه گزارش شده‌اند. تنها 12 گونه از خفاش‌های ایران از بیش از 25 نقطه گزارش شده‌اند و می‌توان آن‌ها را فراوان دانست. همانطور که در نقشه‌های پراکندگی گونه‌های خفاش در ایران دیده می‌شود، عمده گزارش‌ها متعلق به شمال و غرب کشور در امتداد 2 رشته‌کوه البرز و زاگرس است. بیشترین تنوع خفاش از استان‌های فارس، خراسان رضوی و اردبیل گزارش شده و وسیع‌ترین پراکندگی (بر اساس واحدهای مدیریتی استانی) متعلق به گونه‌های خفاش مایوتیس گوش‌موشی کوچک (Myotis blythii)، خفاش پی‌پیسترل کول یا بال‌سفید (Pipistrellus kuhlii)، خفاش پی‌پیسترل (P.pipistrellus) و خفاش نعل‌اسبی بزرگ (Rhinolophus ferrumequinum) است. تنها خفاش بومزاد یا خفاش اندمیک ایران مایوتیس هیرکانی (Myotis hyrcanicus) است که از استان گلستان گزارش شده است.

آناتومی و پرواز راسته خفاش‌ها

اگرچه خفاش‌ها در بوم‌شناسی یکی از متنوع‌ترین گروه‌های پستانداران هستند، اما در ساختار کم و بیش یکسان‌ هستند. مهمترین ویژگی خفاش‌ها پرواز است که به نحوی تمام ویژگی‌های دیگر آنها را تحت تاثیر قرار داده است. خفاش‌ها تنها پستاندارانی هستند که در آن‌ها پرواز حقیقی تکامل یافته است. استخوان‌های ساعد، کف دست و بندهای انگشتان دراز شده و پرده‌های پرواز که بین انگشتان، بازو، پا، دم و بدن کشیده شده‌اند، بال‌های خفاش را می‌سازند. پرواز خفاش‌ها اگرچه در سرعت و استقامت به پرندگان نمی‌رسد، اما در تغییر شتاب و چرخش ناگهانی بسیار ماهرانه‌تر است. بر اساس یک قاعده کلی، هرچه بال‌های خفاش پهن‌تر و نسبت وزن بدنش به سطح بال کمتر باشد، قدرت مانور آن بیشتر است. خفاش نعل‌اسبی کوچک (Rhinolophus hipposideros) و خفاش مایوتیس گوش‌بریده (Myotis emarginatus) از این جمله هستند.

از سوی دیگر هرچه بال‌ها کشیده‌تر و باریک‌تر و نسبت وزن بدن به سطح بال بیشتر باشد، پرواز خفاش سریع‌تر و در ارتفاع بالاتری انجام می‌شود. خفاش جنگلی (Nyctalus noctula) و خفاش دم‌ آزاد اروپایی (Tadarida teniotis) از این جمله‌ می‌باشند. سرعت پرواز در این خفاش‌ها ممکن است به 50 کیلومتر در ساعت یا بیشتر برسد. خفاش دم‌ آزاد اروپایی تا ارتفاع 900 متر از سطح زمین نیز مشاهده شده است.

استخوان ران خفاش‌ها در محل مفصل لگن 180 درجه چرخیده و بنابراین خمیدگی زانو به طرف پشت قرار گرفته است. این چرخش به خفاش امکان می‌دهد که رو به یک سطح عمودی وارونه آویزان شوند و آماده پریدن باشند. در بعضی گونه‌ها از پاشنه پا خاری غضروفی در امتداد پرده میان‌رانی روییده است که مهمیز نامیده می‌شود.

تنوع زیادی در شکل سر خفاش‌ها دیده می‌شود. در خانواده‌های خفاش‌های نعل‌اسبی، خفاش‌های بینی‌برگه‌ای و خفاش‌های دم‌موشی، چین‌ها و زوائد پوستی گاه پیچیده‌ای مشاهده می‌شود. گوش در بیشتر گونه‌ها بلند تا بسیار بلند است به طوریکه در خفاش‌های گوش‌بلند طول گوش تقریبا با طول ساعد برابر است. با توجه به ارزش بقای حس شنوایی در خفاش‌ها این ویژگی چندان عجیب نیست. فرمول دندانی و تعداد دندان‌ها در جنس‌های مختلف و گاه حتی در گونه‌های مختلف یک جنس متفاوت است. جنس‌های Myotis و Miniopterus با 38 دندان و جنس Rhinopoma با 28 دندان به ترتیب دارای بیشترین و کمترین تعداد دندان در میان خفاش‌های ایرانی هستند.

زیست‌شناسی و بوم‌شناسی راسته خفاش‌ها

تولیدمثل خفاش‌: اگرچه خفاش‌ها گاهی موش پرنده نامیده می‌شوند، اما درواقع شباهت آن‌ها به جوندگان ناچیز است. خفاش‌ها همچون بیشتر شکارچیانی که در انتهای زنجیره غذایی قرار دارند، نرخ تولیدمثلی کُندی دارند. تنها 1 بار در سال و به ندرت 2 بار زایمان می‌کنند، تعداد نوزادان هر بار معمولا یکی و به ندرت بیشتر است، سرمایه‌گذاری والدینی در خفاش‌ها بسیار زیاد است (خفاش‌ها به نسبت وزن بدن مادر سنگین‌ترین نوزادان را در میان پستانداران به دنیا می‌آورند)، در فرایند تکوین تاخیرهای طولانی دارند (در آن‌ها مکانیسم‌های متعددی همچون لقاح تاخیری، لانه‌گزینی تاخیری و حتی وقفه در فرایند تکوین جنین تکامل یافته است)، طول عمرشان بسیار زیاد (گونه‌هایی همچون خفاش نعل‌اسبی بزرگ و مایوتیس گوش‌موشی کوچک بیش از 30 سال هم عمر می‌کنند) و نرخ مرگ و میر در آنها پایین است.
خوراک‌جویی و تغذیه خفاش‌ها: خفاش‌ها بر حسب رژیم غذایی‌شان به 6 گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از: خفاش‌های میوه‌خوار، خفاش‌های گُل و گرده‌خوار، خفاش‌های خون‌آشام، خفاش‌های گوشت‌خوار و  بقیه خفاش‌ها حشره‌خوار هستند. این خفاش‌ها حشرات را به وسیله پرده‌های بالی و دمی که مانند تور حشره‌گیری عمل می‌کنند، گرفتار می‌سازند و یا به طور مستقیم توسط دهان در هوا شکار می‌کنند و گاهی نیز از روی زمین. خفاش‌ها در مقایسه با سایر پستانداران هم‌وزنشان به آب بیشتری احتیاج دارند. چنانچه در جای گرم و خشک و یا در معرض نور آفتاب قرار گیرند به سرعت آب بدنشان را از دست می‌دهند. اگرچه تمام خردخفاشان از حشرات و عنکبوتیان تغذیه می‌کنند اما این به معنای یکی بودن کنج تغذیه‌ای آنها نیست. در گونه‌های مختلف خفاش، برای شکار طعمه‌های مختلف در زیستگاه‌های مختلف سازش‌های متفاوتی تکامل یافته است. استراتژی‌های متعدد خوراک‌جویی در خفاشان عبارت است از پرواز سریع و شکار از توده‌های ازدحامی حشرات در ارتفاع زیاد (مانند خفاش مقبره‌ای شکم‌برهنه)، پرواز در امتداد حاشیه‌های جنگلی، ردیف بوته‌های پرچین یا تیرهای چراغ برق و تعقیب طعمه در هوا (مانند پی‌پیسترل‌ها)، برداشتن طعمه از روی زمین یا شاخ و برگ (مانند خفاش‌های گوش‌بلند)، آویزان شدن از شاخه و پایش طعمه‌های بالقوه و فرود برای صید آن‌ها و بازگشت دوباره (مانند خفاش‌های نعل‌اسبی) و پرواز بر فراز آب (مانند مایوتیس انگشت‌دراز) اما گونه‌های خفاش ممکن است از ترکیبی از چندین استراتژی برای تغذیه استفاده کنند و بسته به طعمه‌های موجود در هر فصل تغییر استراتژی بدهند. معمولا هر گونه خفاش در شکار گروهی خاص از طعمه‎‌ها تخصص دارد. برای مثال، مایوتیس گوش‌موشی کوچک در گرفتن سوسک‌ها، خفاش‌های گوش‌بلند در گرفتن بیدها و مایوتیس گوش‌بریده در گرفتن عنکبوت‌ها متخصص هستند. بعضی از خفاش‌های ایران علاوه بر بی‌مهرگان از مهره‌داران نیز تغذیه می‌کنند. مایوتیس انگشت‌دراز، ماهی، خفاش جنگلی بزرگ، پرنده و خفاش بیابانی، خزنده می‌خورد.
اکولوکیشن یا جهتیابی خفاش: خردخفاش‌ها اگرچه کور نیستند اما برای جهت‌یابی و شکار عمدتا به یک سیستم ردیابی با کمک امواج صوتی متکی هستند که اصطلاحا echolocation نامیده می‌شود. آنها معمولا با کمک صداهایی با فرکانس‌های بسیار بالا که برای گوش انسان شنیدنی نیست، نوعی تصویر صوتی از محیط اطرافشان به دست می‌آورند. این امواج در اغلب خفاش‌ها از طریق دهان منتشر می‌شود اما در خفاش‌های نعل‌اسبی این کار از طریق سوراخ‌های بینی انجام می‌شود. اگرچه خفاش‌های میوه‌خوار نیازی به این سیستم ندارند، اما استثنائا در جنس Rousettus که کاملا غارزی است برای جهت‌یابی در تاریکی نوعی سیستم رادار صوتی ساده با استفاده از کلیک‌های زبانی به کار می‌رود. ویژگی‌های اصواتی که گونه‌های مختلف به کار می‌برند (فرکانس، مدت و فاصله) متفاوت است و بر همین اساس دستگاه خفاش‌یاب برای شناسایی گونه‌ها از روی کیفیت صدایشان ابداع شده است.
زیستگاه خفاش‌ها: خفاش‌ها زیستگاه‌شان را تحت تاثیر 2 عامل انتخاب می‌کنند؛ وجود پناهگاه مناسب و دسترسی به منطقه خوراک‌جویی مناسب در فاصله پروازی. پناهگاه خفاش‌ها که خوابگاه (roost) نامیده می‌شود، مکان امن و معمولا تاریکی است که از آن برای استراحت، زادآوری و خواب زمستانی استفاده می‌کند. گونه‌های مختلف معمولا از ساختمان‌ها و بناهای تاریخی (مانند پی‌پیسترلها)، درختان (خفاش‌های جنگلی)، شکاف‌ها (خفاش‌های دم‌موشی) و غارها و قنات‌ها (مانند خفاش بال‌بلند) به عنوان خوابگاه روزانه استفاده می‌کنند. ویژگی زیستگاه شبانه خفاش‌ها حضور طعمه به اندازه کافی است و بنابراین در مورد خفاش‌های حشره‌خوار انتظار می‌رود که به آبگیرها و محل زاد و ولد حشرات نزدیک باشد. خفاش‌ها را هنگام خوراک‌جویی می‌توان بر فراز علف‌زارها، بوته‌زارها، درخت‌زارها، جنگل‌ها، آبگیرها، زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی مشاهده کرد.

آثار و نمایه‌ها راسته خفاش‌ها

ویژگی ردپا خفاش‌: خفاش‌ها به ندرت روی زمین حرکت می‌کنند، اما گاهی اوقات اثر پای آن‌ها در گل‌های نرم اطراف چاله‌های آب یا مکان هایی شبیه آن که حیوان برای نوشیدن آب به سراغ‌شان می‌رود و یا به منظور غذایابی بر روی زمین و برگ‌های درختان حرکت می‌کند، دیده می‌شود. به دلیل آناتومی خاص خفاش‌ها، آنها دارای رد پاهای بسیار خاصی هستند، اما در اصل خفاش‌ها هم مانند دیگر پستانداران حرکت می‌کنند و اندام عقبی و جلویی خود را جفت‌جفت به طور مورب مقابل هم قرار می‌دهند. در اثر اندام جلو، تنها اثر انگشت شست که به صورت نقطه است و در اثر پا، 5 انگشت و چنگال‌ها دیده می‌شوند. استخوان ران پای خفاش‌ها دارای انحنای زیادی است و آنها را قادر می‌سازد تا به حالت معکوس آویزان بمانند. به همین سبب اثر پاهای خفاش‌ها نسبت به خط مرکزی ردپاها، زاویه دار است.
الگوی ردپای خفاش: هنگام راه رفتن اثر اعضای جلو و عقب نزدیک یکدیگر قرار می‌گیرند و در خفاش‌هایی که دارای دم هستند اثر دم بر روی زمین باقی می‌ماند. یک شیوه حرکتی که خفاش‌ها به ندرت از آن استفاده می‌کنند، حرکت قورباغه مانند است. خفاش جفت اندام جلویی خود را به سمت جلو حرکت می‌دهد و سپس پاهای خود را نزدیک پشت آنها قرار می‌دهد. ردهای باقی‌مانده نزدیک به خط مرکزی ردپاها و در فاصله یکسان از آن قرار می‌گیرند. در این نوع حرکت اثری نامحسوس از دم را می‌توان یافت. یک شیوه غذایابی برخی گونه‌های خفاش Gleaning است که روی زمین یا برگ‌های درختان حرکت کرده و غذایابی می‌کنند. احتمالاً در این روش نیز رد پا دیده می‌شود.

سرگین خفاش‌: سرگین خفاش‌ها تا حدودی شبیه به موش‌ها است، با این تفاوت که دارای خلل و فرج زیادی است و بقایای حشرات که به قطعات بسیار ریزی تقسیم شده‌اند در آن دیده می‌شوند. رنگ آن قهوه‌ای تیره تا سیاه و اندازه آن از گونه‌ای به گونه دیگر متغیر است. سرگین خفاش‌ها را در مکان‌های خوابیدن آنها مانند غارها، اتاق‌های روی طویله‌ها یا زیرزمین و سرداب‌ها و یا در زیر شکاف درختان و سنگ‌ها به مقادیر زیاد می‌توان یافت. سرگین خفاش‌ها معمولاً تنها نمایه قابل مشاهده از حضور آنها است.

حفاظت از خفاش

نزدیک به یک چهارم از گونه‌های خفاش در جهان تهدید به انقراض شده‌اند. مهمترین عواملی که خفاش‌ها را تهدید می‌کنند مزاحمت در خوابگاههایشان و تغییر در زیستگاهی است که در آن تغذیه می‌کنند. بسیاری از خفاش‌ها به درختان قدیمی کهنسال وابسته‌اند و زیر پوست آنها یا در تنه توخالی‌شان می‌خوابند. چوب‌دزدی از درختان جنگلی یا مدیریت نادرست جنگل‌های طبیعی می‌تواند آسیب شدیدی به جمعیت این گونه‌ها وارد کند. استفاده از آفت‌کش‌ها در کشاورزی نیز موجب انباشت سم در بدن خفاش‌ها می‌شود. خفاش‌های غارزی به دلیل تجمع در غارهای مناسبی که تعدادشان زیاد نیست و تشکیل کلنی‌های بزرگ همواره در معرض خطر خرابکاری‌ها و سوءمدیریت قرار دارند. تخریب توپوگرافی و خرداقلیم غارها به بهانه گردشگری که در بسیاری از غارهای ایران همچون قوری‌قلعه، کتله‌خور و مزدوران به نابودی کلنی‌های بزرگ خفاش انجامیده است، می‌توانست با برنامه‌های تماشای خفاش‌ها به هنگام خروج از خوابگاه و جلب مشارکت مردم در برنامه‌های پایش و سرشماری جانشین شود. ورود خرابکاران، جستجوگران گنج، قاچاقچیان، غارنوردان، گردشگران و پژوهشگران و ایجاد مزاحمت در خوابگاه می‌تواند تاثیر منفی شدیدی بر جمعیت خفاش‌های غارزی داشته باشد. در بسیاری از مناطق از دهانه غارها به عنوان آغل گوسفندان استفاده می‌شود که در شرایطی می‌تواند مخرب باشد.
نقش بوم‌شناختی خفاش‌: خفاش‌های حشره‌خوار شکارچیانی هستند که در انتهای زنجیره غذایی قرار دارند و حذف یا کاهش تعداد آنها موجب اختلال در اکوسیستم می‌شود. هر خفاش حشره‌خوار در یک شب صدها حشره می‌خورد و از آنجا که خفاش‌ها تقريباً تنها شکارچیان حشرات در آسمان شب هستند، نابودی کلنی‌های خفاش به معنای رشد انفجاری حشرات است. خفاش‌ها با پایین نگه داشتن تعداد حشرات کمک بزرگی به کنترل آفات مزارع، باغ‌ها و حشرات مزاحم برای انسان می‌کنند. بعضی گونه‌ها در گرده‌افشانی و انتشار بذر نقش دارند و با این کار به ترمیم پوشش‌های گیاهی و احیای جنگل‌ها کمک می‌کنند. در بسیاری از غارهای بزرگ مردم محلی از مدفوع خفاش‌ها به عنوان کود استفاده می‌کنند که سرشار از نیترات و فسفات است.

عوامل تهدید خفاش‌ها

جمعیت خفاش‌های ایران مانند بسیاری از مناطق دیگر جهان با کاهش چشمگیری روبه‌رو شده و دیگر از آن کلنی‌های بزرگ چندهزارتایی که در گزارش‌ها آمده کمتر دیده می‌شود. این روند جمعیتی نتیجه مجموعه‌ای از عوامل مستقل و تاثیر سینرژیک آنها بر همدیگر است. با این حال یکی از مهمترین دلایل این کاهش جمعیت مکانیزه شدن کشاورزی و کاربرد بیش از حد آفت‌کش‌ها در مزارع است که به انباشت تدریجی سم در بدن این شکارچیان انتهای زنجیره غذایی انجامیده است. مسموم کردن خفاش‌ها به سمپاشی زمین‌های کشاورزی و باغ‌های میوه محدود نمی‌شود و در دهانه بسیاری از غارهایی که کلنی‌های عظیم خفاش را در خود پناه می‌دادند می‌توان تاریخ سمپاشی با د.د.ت را خواند که به دهه 1340 بازمی‌گردد. از همین دوران سمپاشی کلنی‌های خفاش در زیرشیروانی منازل مسکونی در بسیاری از نواحی به ویژه در شمال کشور رواج یافته است. احیای جمعیت‌های درهم شکسته خفاش به علت نرخ کُند تولیدمثل، برخلاف گروه‌هایی همچون جوندگان، به چندین دهه زمان نیاز دارد. انبوه جمعیت در برخی گونه‌ها همچون خفاش بال‌بلند، خود یکی از عوامل تنظیم‌کننده خرداقلیم غار است که آن را برای تولیدمثل یا زمستان‌خوابی مناسب می‌سازد. در چنین گونه‌هایی، افت شدید جمعیت می‌تواند موجب تاثیر الی (Allee effect) شود و جمعیت را به انقراض بکشاند. بیشترین میزان تعارض میان انسان و خفاش در ایران به خفاش میوه‌خوار (Rousettus aegyptiacus) مربوط می‌شود که به ادعای با غداران با تغذیه از میوه‌های روی درختان موجب زیان اقتصادی می‌شود. اما بسیاری از میوه‌ها همچون خرما و موز معمولا کال چیده می‌شوند تا در طول فرایند توزیع برسند و آماده مصرف شوند، در حالیکه خفاش میوه‌خوار تنها از میوه‌های پخته و رسیده تغذیه می‌کند.
اقدامات حفاظتی از خفاش‌ها: یکی از مهمترین کارهایی که برای حفاظت از خفاش‌ها می‌توان انجام داد حفظ امنیت خوابگاه‌ها و ایجاد خوابگاه‌های جدید برای آنهاست. در بسیاری از کشورهای متمدن جعبه‌های مخصوصی برای جلب خفاش‌ها ساخته و در مکان‌های مناسب نصب می‌شود. بسیاری از کلنی‌های خفاش به بهانه نوسازی ساختمان‌های قدیمی یا ترمیم آثار باستانی از بین می‌روند، در حالیکه در شرایط مشابه و در مورد پرندگان چنین ضرورتی احساس نمی‌شود. کار نوسازی را می‌توان در زمانی از سال انجام داد که کلنی خفاش‌ها حضور ندارد و نیز می‌توان ورودی‌ها و شرایط خوابگاه را برای حضور دوباره آنها فراهم ساخت. با اندکی بالا بردن آستانه تحمل، همزیستی با خفاش‌های بی‌آزاری که روزها زیر شیروانی خانه‌ها می‌خوابند، کار دشواری نیست. اطلاعاتی که مردم درباره خفاش‌ها دارند بسیار ناچیز و اغلب نادرست است. باور عمومی این است که خفاش‌ها کور و خونخوار هستند، به موهای انسان می‌چسبند و چشمی که در آن ادرار کنند کور می‌شود. تصویر خفاش‌ها در داستان‌ها و فیلم‌ها تقریبا همواره منفی است و اخیرا قاتل‌های زنجیره‌ای نیز خفاش شب نامیده می‌شوند. آموزش و اطلاع‌رسانی می‌تواند این ترس بی‌دلیل از خفاش‌ها را برطرف سازد و به حفاظت از آنها کمک کند.
شناسایی خفاش‌ها به خصوص در حالت پرواز کاری بسیار مشکل و برای افراد کم‌تجربه غیرممکن است، ولی در زمان استراحت می‌توان تعداد کمی از آنها را بدون گرفتن تشخیص داد. اما برای تأیید، اندازه‌گیری برخی از اندام‌ها مانند طول ساعد (Forearm) ضروری است. تا حد امکان لازم است از گرفتن خفاش‌ها و یا ایجاد ناآرامی در زیستگاه آنها به خصوص در فصل زمستان اجتناب کرد،‌ زیرا با بیدار شدن و یا جنبیدن حیوان انرژی زیادی از دست رفته و به علت نبودن غذا، ‌بقای حیوان به مخاطره می‌افتد.

مشخصه‌های زیر کمک زیادی به تشخیص خفاش‌ها می‌کند

وجود یا عدم وجود پوسته برگ‌مانند بر روی بینی (Noseleaf).
تماس داشتن گوش‌ها با هم در بالای سر و یا فاصله داشتن آنها از هم.
وجود یا عدم وجود گوشک (Tragus)، اندازه و شکل آن.
وضعیت قرار گرفتن پرده دمی‌بر روی ساق و مچ پا.
وجود یا عدم وجود مهمیز (Calcar) در پا و طرز قرار گرفتن لبه پرده دمی بر روی آن.
مقداری موی موجود بر روی سطح لبه پرده دمی.
اندازه طول ساعد (Forearm).
طول آن قسمت از دم که از پرده دمی بیرون است.
یک رنگ یا دو رنگ بودن موها از ریشه تا نوک.
تا خوردن بال‌ها بر روی هم و یا پیچیدن آنها به دور بدن در زمان استراحت.

طبقه بندی راسته خفاش‌ها

راسته خفاش‌ها به 2 زیر راسته خفاش‌های بزرگ (Megachiroptera) و خفاش‌های کوچک (Microchiroptera) تقسیم می‌شوند. از راسته خفاش‌ها تاکنون 8 خانواده و 50 گونه در ایران شناسایی شده است که 1 گونه آن به نام خفاش میوه‌خوار از زیر راسته خفاش‌های بزرگ و بقیه از زیر راسته خقاش‌های کوچک هستند.

راسته خفاش‌ها

زیر راسته خفاش‌های کوچک

• خانواده خفاش دم‌ آزاد

- گونه خفاش دم‌ آزاد اروپایی
- گونه خفاش دم‌ آزاد مصری

• خانواده خفاش بینی‌ برگه‌ای

- گونه خفاش بینی‌ برگه‌ای سه‌دندانی
- گونه خفاش بینی‌ برگه‌ای ایرانی
- گونه خفاش بینی‌ برگه‌ای کهربایی

• خانواده خفاش نعل اسبی

- گونه خفاش نعل اسبی بخارایی
- گونه خفاش نعل اسبی کوهستانی
- گونه خفاش نعل اسبی بزرگ
- گونه خفاش نعل اسبی مدیترانه‌ای
- گونه خفاش نعل اسبی مهلی
- گونه خفاش نعل اسبی کوچک

• خانواده خفاش شامگاهی
  

- گونه خفاش مایوتیس بکشتاین
- گونه خفاش مایوتیس شائوب
- گونه خفاش مایوتیس گوش‌موشی کوچک
- گونه خفاش مایوتیس انگشت‌دراز
- گونه خفاش مایوتیس سبیل‌دار‌
- گونه خفاش پی‌پیسترل کوچک
- گونه خفاش پی‌پیسترل
- گونه خفاش پی‌پیسترل کول
- گونه خفاش پی‌پیسترل ساوی
- گونه خفاش پی‌پیسترل عربی
- گونه خفاش جنگلی معمولی
- گونه خفاش جنگلی بزرگ
- گونه خفاش جنگلی کوچک
- گونه خفاش سروتین شمالی
- گونه خفاش برفکی
- گونه خفاش گوش‌پهن آسیایی
- گونه خفاش گوش بلند کوهستانی
- گونه خفاش گوش بلند آسیای میانه
- گونه خفاش گوش بلند قهوه‌ای
- گونه خفاش گوش پهن اروپایی
- گونه خفاش بیابانی
- گونه خفاش بیابانی آسیای میانه
- گونه خفاش سروتین بوبرینسکی
- گونه خفاش سروتین هندی
- گونه خفاش سروتین
- گونه خفاش سروتین بتا
- گونه خفاش سروتین آگنف
- گونه خفاش سروتین آناتولی
- گونه خفاش سروتین سندی
- گونه خفاش مایوتیس ناتر
- گونه خفاش مایوتیس گوش بریده
- گونه خفاش مایوتیس هیرکانی

• خانواده خفاش‌های مقبره‌ای

- گونه خفاش مقبره‌ای معمولی
- گونه خفاش مقبره‌ای شکم برهنه

• خانواده خفاش بال خمیده

- گونه خفاش بال خمیده کمرنگ

• خانواده خفاش دم‌ موشی
  

- گونه خفاش دم‌ موشی کوچک
- گونه خفاش دم‌ موشی بزرگ
- گونه خفاش دم‌ موشی مسقطی

زیر راسته خفاش‌های بزرگ

• خانواده خفاش میوه‌خوار
  

- گونه خفاش میوه‌خوار مصری

دریافت مشاوره تخصصی رایگان